Mevsimsel Alerjilerden Korunmanın Yolları

Cansu Buldu ÇAN
Yayın : 16.10.2018 - Güncelleme : 07.05.2024

Mevsimsel alerjik rinit, doğada bulunan alerjen maddelere karşı burun mukozasının verdiği alerjik reaksiyon olarak ortaya çıkıyor. Alerjik rinit, belli aylarda kendini gösterdiği gibi “perennial” denilen ve yıl boyu rastlanan şekilde de belirti verebiliyor. Genelde ilkbaharda olduğu sanılan bu tip alerjiler, Sonbahar aylarında da sık görülebiliyor. 

‘Saman nezlesi’ olarak da bilinen mevsimsel alerjik rinitin, polen dönemlerinde ortaya çıktığını, hapşırma, burun akıntısı ve kaşıntı gibi semptomlarla kendini gösterdiğini anlatan uzmanlar, antihistaminiklerin semptomları hafiflettiğini söylüyor. Polen zamanları ağaçlar için mart-nisan, çayır polenleri için nisan-haziran ayları, ot polenleri için ise ağustos ve eylül ayları olarak biliniyor.

Kulak Burun Boğaz Uzmanı Doç. Dr. Ediz Yorgancılar, bahar aylarında görülen mevsimsel alerjik rinit ve korunma yöntemleri hakkında bilgi verdi.

Alerjinin tedavisinin öncelikle alerjenleri belirleyip bunlardan kaçınmayı içerdiğini vurgulayan KBB Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi K. Ali Rahimi ise “Alerji tedavi edilmezse, ilerleyen durumlarda bazı hastalarda alerjik polipler oluşabiliyor. Bu polipler, genellikle cerrahi müdahale gerektiren şişliklerdir.” dedi.

Uzmanlar, alerjinin tedavisinin öncelikle alerjenleri belirleyip bunlardan kaçınmayı içerdiğine dikkat çekiyor. 

Size Neyin Alerji Yaptığı Doğru Tespit Edilmeli

1. Alerjik Rinitin Belirtileri Neler?

• Bahar aylarında sık hapşırıyorsanız dikkat! 

Alerjik rinit kendini sık hapşırma, burun akıntısı, kaşıntı ve burun tıkanıklığı şikayetleriyle gösterir. Bunlar ataklar şeklinde ortaya çıkar, ancak söz konusu belirtileri taklit eden başka burun hastalıkları da olabilir.

Bu nedenle yanlış teşhis ve tedavinin önüne geçmek için KBB uzmanına başvurulması önemlidir. Hastalığın tanısında hasta öyküsü ve muayene büyük önem taşır. Tekrarlayan şikayetler olması, muayenede de alerjik riniti destekleyen bulguların saptanması tanıyı güçlendirir. Beraberinde birtakım laboratuvar tetkiklerine de başvurulabilir. 

Bunların başında alerji testleri gelir. Bu tetkikler kanda yapılabileceği gibi, deri üzerinde de uygulanabilir. Doğada çok sayıda alerjen bulunduğundan dolayı yapılan testler, bu maddelerin en sık karşılaşılanlarının saptanmasını sağlar.

Dolayısıyla testlerin negatif çıkması alerji olmadığını göstermez. Ancak alerjik maddenin hangi tip olduğu mutlaka saptanmalıdır. Beraberinde eşlik edebilecek sinüzit varlığını göstermek içinse gerekli hallerde tomografik incelemeler de yapılabilir.

2. Yaşadığınız Alerjik Reaksiyon mu Yoksa Nezle veya Grip mi?

• Alerji vücudun bir maddenin varlığına aşırı tepki vermesi…

Alerji, vücudun bir maddenin varlığına aşırı veya farklı bir şekilde tepki vermesidir. Bu tepki, immunglobulin adı verilen bir bileşenin fazlalığından kaynaklanıyor. Alerjik reaksiyonlar, genellikle burun akıntısı, cilt problemleri, solunum güçlükleri veya sindirim sorunları gibi çeşitli organları etkileyebiliyor. Örneğin, gluten alerjisi olanlar, bağırsaklarını etkileyen alerjik tepkilerle karşılaşabilirler.

• Nezle ve grip belirtileri, alerjik rinit belirtileri ile karıştırılabilir 

Bahar aylarında hava akım değişiklikleri nedeniyle özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ne güneyden gelen toz bulutları, bitki polenleri, kuru otlar ve yapraklar artmaktadır. Ayrıca yağmurlarla birlikte nem ve küfte gelişmektedir. Okulların açılması, ilden ile taşınma gibi sebeplerle oluşan yeni ortamlar alerjiyi tetikleyebilir. Özellikle okula başlayan çocuklarda artan nezle ve grip belirtilerine benzer belirtilere sahip alerjik rinitler göz ardı edilebilir.

Alerjik Rinit Astımı Tetikleyebiliyor

3. Alerik Rinitin Belirtileri Nelerdir?

• Alerji ne yapıyor?

Alerjik madde vücuda girdiğinde bağışıklık sistemi yanlışlıkla zararsız maddelere karşı da tepki veriyor. Bu tepki genellikle burun mukozasında şişme, ödem ve burun tıkanıklığına yol açar. Sonuç olarak, burun akıntısı ve sık hapşırma gibi semptomlar ortaya çıkar. Bu belirtiler genellikle alerjiye bağlıdır ve rahatsızlık verir.

Polenler, solunum yoluyla vücuda girdiğinde, vücutta salınan “histamin” etkisiyle alerjik nezle veya rinit tablosuna neden olabilir. Burunda akıntı ve kaşınma başlayıp, hapşırık nöbetleri, burun tıkanıklığı ve geniz akıntısı ile devam edebilir.

Ayrıca bronşlar etkilenerek, öksürük, nefes darlığı ve hırıltıyla kendini gösteren alerjik astım krizleri de ortaya çıkabilir. Gözlerde sulanma, şişme ve kaşıntıya, ciltteki kızarıklık ile kaşıntının eşlik edebilir, vücutta genel olarak yorgunluk, halsizlik, sinirlilik ve konsantrasyon bozukluğu da görülebilir.

Bahar Alerjileri Nasıl Geçer?

4. Nasıl Tedavi Edilir? 

• Tedavide ilk adım alerjenlerin ortadan kaldırılmak  

Hastanın alerjik reaksiyon verdiği maddelerin tespit edilmesi alınacak önlemleri ve uygulanacak tedaviyi belirlemeye yardımcı olur. Alerjen ev tozu yani mite denilen gözle görülemeyen böcekler ise, evde bunları yok etmek amacıyla ortamdaki pamuk ve yünlü eşyaların azaltılması, kıyafetlerin 60 dereceden yüksek ısıda yıkanması, peluş oyuncakların, halı ve benzeri ortam sağlayan eşyaların kaldırılması, ıslak temizlik yapılması, özel filtreli elektrik süpürgeleri kullanılması gerekir.

Bunların yanında mite öldüren ilaçlar da kullanılabilir. 

Bahar Alerjilerini Neler Tetikler? 

Polen alerjisi tespit edilmesi durumunda bahar aylarında sabah dışarı çıkılmaması, pencereler açıkken uyunmaması ve küf alerjisi halinde de rutubetli ortamların azaltılması gibi önlemler almak gerekir. Doktor kontrolünde antihistaminik denilen alerji önleyici ilaçlar ve kortizonlu burun spreyleriyle medikal tedavi olarak uygulanabilir. 

• Evdeki halılar veya yatak takımlarındaki toz akarları alerjiye neden olabiliyor

Alerjinin tedavisi öncelikle alerjenleri belirleyip bunlardan kaçınmayı içerir. Örneğin, kediniz varsa ve hapşırıyorsanız, kediye alerjiniz olabilir, bu yüzden kediyi uzaklaştırmak önemlidir. Ayrıca, evdeki halılar veya yatak takımlarındaki toz akarları da alerjiye neden olabiliyor.

• Mevsimsel alerjilerde, polenler gibi dış faktörlerin etkisi var

Mevsimsel alerjilerde, polenler gibi dış faktörlerin etkisi vardır ve bu durumda hapşırma, burun akıntısı ve kaşıntı gibi semptomlar görülür. Bu duruma mevsimsel alerjik rinit denir. Tedaviye gelince, vücut histamin salgılayarak tepki verir.

Antihistaminikler histaminin etkisini azaltarak semptomları hafifletir. Kortizon ise immün sistemi baskılayarak aşırı reaksiyonları engeller. Ancak, uzun süreli kullanımında yan etkileri olabileceği için kortizon genellikle burun spreyi formunda kullanılır. Bu tedaviler semptomları azaltır ancak alerjiyi tamamen iyileştirmez.”

• Aşı da etkili bir korunma yöntemi  

Bir başka korunma yöntemi de aşıdır. Bu yöntemde, kişinin alerjisi olduğu maddeye karşı vücut alıştırılır. Madde tespit edildikten sonra belli aralıklarla vücuda verilerek, kişinin bu maddeye karşı duyarsızlaştırılması çalışılır.

Alerjen deri altına veya ağızdan damla şeklinde uygulanabilir. Duyarlı olunan alerjen sayısı azsa daha başarılı olmakla birlikte tedavi ortalama üç-beş yıl sürebilir ve başarısız olma ihtimali de vardır. Bu tedavilerin yanı sıra etkinliği tartışmalı olan buruna fototerapi uygulamaları da yapılabilmektedir.

• Tedavi edilmezse ne olur?

Alerji tedavi edilmezse, ilerleyen durumlarda bazı hastalarda alerjik polipler oluşabilir. Bu polipler, genellikle cerrahi müdahale gerektiren şişliklerdir. Ayrıca, ödem nedeniyle sinüs tıkanıklığı olabilir ve bu da alerjiye bağlı sinüzitlere yol açabilir. Tedavinin önemi, bu tür komplikasyonların önlenmesinde ve sağlıklı bir yaşam sürdürmede yatmaktadır.

Bahar Alerjileri Nasıl Önlenir?

5. Bahar Alerjilerinden Korunmak İçin Nelere Dikkat Etmeli? 

• Genel olarak bahar alerjilerinden korunmak için alınabilecak önlemler:

• Polenlerin en yoğun olduğu sabah saatlerinde açık havaya çıkılmamalı, bu saatlerde ev havalandırılmamalı.

• Bu dönemde açık havada spor yapılmamalı.

• Polenler saçlar ve giysiler yoluyla iç mekanlara taşınabileceğinden, dışarıda giyilen giysiler eve gelince değiştirilmeli. Saçlar her akşam yıkanmalı.

• Klima kullanılıyorsa mutlaka polen filtresi kullanılmalı.

• Polen mevsiminde açık havaya çıkarken şapka ve gözlük kullanılmalı.

• Havalandırılmayan, sigara içilen ortamlarda durulmamalı.