Bebek ve Çocukların Göz Sağlığı İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler Neler? 

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 12.06.2023 - Güncelleme : 14.06.2023

Çocuğunuzun görme gelişimi ve göz sağlığı konusunda anne baba olarak nelere dikkat etmeniz gerektiğini biliyor musunuz? Göz sağlığını korumak için çocuklar nasıl beslenmeli, hangi gıdalara öncelik verilmeli? Çocuklar ne sıklıkta göz kontrolüne götürülmeli? Sorularımızı Türk Oftalmoloji Derneği uzmanları yanıtları. 

Türk Oftalmoloji Derneği, bebeklerin doğdukları günden itibaren göz sağlığındaki gelişmelerin yakından takip edilmesinin hayati öneme sahip olduğunu belirterek, anne babaların dikkat etmesi gerekenleri sıraladı. 

Türk Oftalmoloji Derneği Optik, Refraksiyon ve Az Görme Rehabilitasyonu Birimi’nden Dr. Sedef Kutluk, bebeklerde ve çocuklarda karşılaşılan görme sorunlarına değinerek, anne ve babaların dikkat etmesi gereken hususlar konusunda önemli uyarılarda bulundu.  

Uzmanlar uyarıyor: "Bebeklerin göz sağlığı yakından takip edilmeli!"

Çocuklarda Yaygın Görme Sorunları Neler?

1. Görme Sorunların Çocuğun Tüm Hayatını Etkiliyor 

Bebeklerde meydana gelen görme kusurları, çocukları neredeyse tüm hayatları boyunca etkileyebiliyor. Çocuklarda, göz sağlığının doğumdan itibaren takibi, 4 yaşından önce görme keskinliğinin test edilmesi, gözlük kullanan çocuklarda yılda en az 1 kez düzenli kontrollerin yapılması çok önemli.

Farkına varılmayan ve düzeltilmemiş kırma kusurlarının görme bozukluğunun en yaygın nedeni ve dünyadaki ikinci önde gelen körlük nedenidir. Kırma kusuru vakalarının çoğu gözlüklerle düzeltilebilir. Çocuklarda düzeltilmeyen kırma kusurları, okul hayatında başarısızlıklara yol açabileceği gibi, kırma kusurunun tipine ve miktarına göre gözde veya gözlerde tembelliğe yani görme keskinliğinde azalmaya yol açarak, çocuğun hayat boyu üretkenliğine ve genel yaşam kalitesine olumsuz yansımaları ile hayat başarısını da olumsuz etkileyecektir.

Bu nedenle, erken çocukluk döneminde kırma kusurlarının erken tanısı ve tedavisi büyük önem taşımaktadır.

Bebeklerde Göz Hastalığı Belirtileri Neler?

2. Çocuklarda En Sık Rastlanan Göz Hastalıkları Neler?

Çocuklardaki başlıca kırma kusurları; erişkinlerdeki gibi miyopi, hipermetropi ve astigmatizmadır. Bu kırma kusurlarının bir kısmı göz tembelliğine yol açarak yaşam boyu kalıcı görme azlığına neden olabilir.

Göz tembelliği yaratabilen kırma kusurları, yüksek hipermetropi, yüksek miyopi, yüksek astigmatizma ve anizometropi (iki gözün kırma kusurunun belli bir değerin üzerinde farklı olması) olarak sayılabilir. Kırma kusuru doğumdan itibaren olabilir veya daha sonra gelişebilir.

En önemlisi, çocukların yaşına ve eşlik eden başka göz bulgularının varlığına göre kırma kusuru normal değerleri değişiklik gösterdiği gibi, çocuğun büyümesi ile gözlerde oluşan anatomik değişikliklerle de kırma kusurları değişkenlik gösterir, bu nedenle düzenli kontrollerle görmenin değerlendirilmesi ve gözlük kullanan çocuklarda gerekli değişikliklerin yapılması önemlidir.

Bunun yanında, çocuklar görme ile ilgili herhangi bir farklılığı anlayamadıkları ve şikayeti ifade edemedikleri için, erken çocukluk çağında çocuklarımıza kapsamlı bir göz muayenesi yapılmalıdır.

Bebekler Ne Zaman Göz Kontrolü Olmalı? 

3. Bebekler Hangi Sıklıkta Göz Kontrolü Olmalı? 

Çocuklarda 0-3 ay, 36-48 ay okula başlamadan yapılan taramalarda gözlerde yapısal anomaliler, nistagmus (gözlerde titreme), kayma (şaşılık), göz tembelliği olasılığı, yaşı ile uyumsuz değerlerde miyopi, hipermetropi, astigmat gibi kırma kusuru ya da başka bir odaklama problemi tespit edilirse, göz doktoru tarafından kapsamlı çocuk göz muayenesi yapılması gerekir. 

İlk yıl yapılan taramada her şey normal bulunan çocuklara; 1-3 yaş arasında göz doktoru tarafından kapsamlı göz muayenesi, bu süreçte muayene edilemedi ise okula başlamadan mutlaka göz doktoru tarafından kapsamlı göz muayenesi önerilmektedir. Daha sonrasında ise 1-2 yılda bir göz kontrolü önerilir. Bu tarama programları sırasında, kırma kusuru ile kendini gösteren bazı hastalıkların, hatta hayatı tehdit eden bazı hastalıkların, erken tanısı ve tedavisi de mümkün olabilecektir.” 

Çocuklarda Göz Sağlığı İhmal Edilmemeli 

4. Görme Sorunları, Çocukların Okul ve Hayat Başarısını Etkiliyor 

Çocukların göz ve gözlük muayenesi yanı sıra çocuklara gözlük verme de erişkinlerden farklıdır. Çocukların muayeneye uyum problemi yanında, şikayetlerini ifade edememesi ve anormal bulgunun farkına varamaması-tanımlayamaması nedeniyle erken tanı ve tedavi gecikebilir, kalıcı görme eksikliği gelişebilir, bu da çocukların okul ve hayat başarısını olumsuz etkiler. 

Çocukluk döneminde kırma kusurlarının değişkenlik gösterdiği, erken tanı ve tedavinin önemli olduğu unutulmamalı ve çocuklarımıza erken yaşta mutlaka kapsamlı göz muayenesi yaptırılmalıdır. Çocuklarda, göz sağlığının doğumdan itibaren takibi, 4 yaşından önce görme keskinliğinin test edilmesi, hiç kontrol edilmediyse okula başlamadan mutlaka kapsamlı göz muayenesi yapılması ve gözlük kullanan çocuklarda yılda en az 1 kez düzenli göz kontrollerin yapılması önemlidir.

Çocuğunuzun okul ödevlerini yaptıktan sonra gözlerini kıstığını, gözlerini ovuşturduğunu, konsantre olmakta güçlük çektiğini veya baş ağrısından şikayet ettiğini fark ederseniz, bir göz doktorundan randevu alın.

Çocukların Göz Sağlığını Korumak İçin Anne Babalar Tavsiyeler 

5. Çocuğunuzun Göz Sağlığını Korumak İçin İpuçları

Her yaş ve yaşam evresinde göz muayeneleri, görüşünüzü güçlü tutmanıza yardımcı olabilir. Tıpkı vücudunuzun geri kalanıyla ilgilendiğiniz gibi görme sağlığınızla da ilgilenin ve çocuğunuzun da aynısını yapmasına yardımcı olun. Çocuğunuzun görme sağlığı, ne kadar iyi görebileceğini, öğrenebileceğini ve hayattan zevk alacağını etkiler.

Çocuğunuzun göz sağlığını korumak için anne baba olarak nelere dikkat etmelisiniz?

İyi Beslenmek: Meyve ve sebzeler açısından zengin sağlıklı bir diyet yemek, çocuğunuzun görüşünü korumaya yardımcı olabilir. Meyve ve sebzeler, sağlıklı gözleri ve görüşü korumak için gerekli olan birçok vitamin ve minerale sahiptir. 

• Çinko, lutein, omega-3 yağ asitleri ve A, C ve E vitaminleri gibi besinlerin göz sağlığına faydalı olduğu bulunmuştur.
• Portakal, çilek ve mango gibi C ve E vitaminleri içeren meyveler, dokuların yenilenmesine ve enfeksiyonların önlenmesine yardımcı olabilir.
• Balıkta bulunan omega-3 yağ asitleri, göz kurumasını önleyebilir ve gelecekteki katarakt riskini azaltabilir.
• Ispanak ve lahana gibi A vitamini içeren yapraklı yeşillikler, göz kuruluğu ve gece körlüğü ile savaşmaya yardımcı olabilir.
• Yumurta ve fındık gibi et dışı proteinler de çocuğunuzun diyetini dengelemeye yardımcı olur.

Sağlıklı beslenmenin obezite ve hipertansiyon gibi ek göz hastalıklarıyla bağlantılı durumların önlenmesine yardımcı olabileceğini unutmamak da önemlidir.

Unutmayın, çocuklarınız size hayranlık duyuyor. Tabağınıza sağlıklı yiyecekler eklerseniz, takip edebilecekleri bir rol model olursunuz.

• Çocuğunuzun Ekran Süresini Sınırlayın: Artan ekran süresi, düzeltilmemiş görme sorunlarını daha da kötüleştirebilir. Her gün ekran süresini sınırlamak ve herhangi bir dijital cihaz kullanırken çocuğunuzun sık sık mola vermesini sağlamak, görüşünü korumaya yardımcı olacaktır. Sık sık ara vermek, okuma, yazma veya çizim gibi diğer yakın görüş aktivitelerini yaparken sahip olunması gereken iyi bir alışkanlıktır.
• Yeterli Uyku:  Uyurken vücudumuz iyileşir ve şarj olur. Buna gözlerimiz de dahildir. Yeterince uyumamak, çocuğunuzun gözlerinin günlük göz yorgunluğundan ve kuru hava, alerjenler ve kirleticiler gibi çevredeki tahriş edici maddelerden ne kadar iyi iyileştiğini etkileyebilir.
• Dışarıda Vakit Geçirin: Pek çok çocuk her gün saatlerini yakın görüş etkinlikleri yaparak geçirir. Tıpkı vücuttaki diğer kaslar gibi gözlerdeki kasların da gevşemesi için zamana ihtiyacı vardır. Dışarı çıkmak, gözlerinin uzaktaki nesnelere bakmasını sağlar, bu da gözlerine göz yorgunluğunu ve yorgunluğunu atma şansı verir. Açık havada oynamak ayrıca çocukların fiziksel olarak aktif olmalarına, gerekli D vitaminini güneşten almalarına ve sosyal becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur.

• Güneş Gözlüğü Kullanın: Açık havada vakit geçirmenin sağlık açısından pek çok faydası vardır, ancak çocuğunuzun gözlerini güneşten de korumalısınız. Güneşin ultraviyole (UV) ışınlarına zamanla maruz kalmak gözlere zarar verebilir. En iyi koruma için çocuğunuzun %100 UV korumalı güneş gözlüğü kullandığından emin olun.
• Koruyucu Gözlük Kullanın: Göz yaralanmalarının yaklaşık %90'ı koruyucu gözlükle önlenebilir. Çocuğunuz spor veya diğer faaliyetlerle uğraşıyorsa, koruyucu gözlük taktığından emin olun. Ciddi göz yaralanmalarını önlemek için.
• Düzenli göz muayenesi olun: Çocuğunuz düzenli göz muayenesi olduğunda, göz doktoru gelişiminin her aşamasında görüşünü takip edebilir. Herhangi bir değişiklik olursa, doktor çocuğunuzun görüşünü hızlı bir şekilde tedavi edebilecek ve yönetebilecektir.