Alzheimer'a Çöp Proteinler Neden Oluyor
hepimizaileyiz.com.tr Yayın : 08.11.2016
Yaşam tarzı değişiklikleriyle alzheimer'dan korunmak ve hastalığı ertelemek mümkün olabiliyor.
“Her unutkanlık alzheimer değil”
Alzheimer’ın bilinen en belirgin belirtisi unutkanlık olsa da, bu durumdan çok daha önce ortaya çıkan kişilik değişiklikleri hastalığın ilk sinyalleri olabiliyor.
Erken dönemde alınabilecek bazı önlemler ve yaşam tarzı değişiklikleriyle alzheimer'dan korunmak ve hastalığı ertelemek mümkün olabiliyor. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Türker Şahiner, alzheimer hastalığı konusunda dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgi verdi.
Neden Alzheimer Olunur?
Beyin hücreleri, bilgi depolamak ve elektriksel iletimde kullanmak üzere gün içinde binlerce protein üretmektedir. Görevini tamamlayan amiloid beta isimli proteinler parçalanıp yok olmak yerine, çöp olarak hücreler arası ortamda birikebilmektedir. Alzheimer ve benzer şekilde beyni tahrip eden hastalıklarda, çöp protein mekanizması gözlenmektedir. Temizlenemeyen çöp protein molekülleri, genellikle beyindeki bellek bölgesinde ağır hasarlar oluşturmaktadır.
Çöp proteinler, bellekte özellikle yakın hafıza bölgelerini tahrip etmekte ve hastalık bu bölgede başlanır. Ama bilinenin aksine alzheimer hastalığında unutkanlıktan önce, kişilik değişmesi, hastanın bilinenden farklı davranışlar sergilemesi, normal olmayan tepkiler göstermesi gibi psikolojik belirtilerle ortaya çıkıyor.
Hasta, Unutkan Olmadığını İddia Eder
Alzheimer hastalığının ilerleyen evrelerinde kişi, hastalığını inkar ederek çevresindekilere aslında hiç de unutkan olmadığını iddia edebilir. Bellek bulguları çok ön planda olduğu için belirtiler bunlarla sınırlı gibi düşünülse de; hastanın yürümesi, davranışları ve hareketleri olumsuz yönde etkilenir. Giderek hayattan izole olan hasta, bir süre sonra bebeksi davranışlar sergiler ve sonunda tamamen yatağa bağlı hale gelir.
Her Unutkanlığın Sorumlusu Alzheimer Değil
Yoğun iş temposu ve teknolojinin günlük hayatın içine daha çok girmesi unutkanlığın yaşanma sıklığını da artırır. Ancak yaşanan her unutkanlığın sorumlusu alzheimer değildir. Alzheimer hastalığında gün içinde yaşanan unutkanlıklardan farklı olarak hastalar farkında olmadıkları için unutkanlıklarını sürekli inkar eder. Bu süreçte hastalar unutkan olduğunu söyleyen yakınlarını bile suçlar.
Unutkanlığın yanında, hastalar çok iyi başardıkları becerilerini yavaş yavaş kaybedebilir, zamanla bambaşka bir kişiliğe bürünebilir ve sosyal ilişkileri bozulabilir.
Kalp Damar Sağlığı Alzheimer Açısından Önemli
Hipertansiyon, diyabet, kolesterol, yanlış diyet, obezite ve hareketsiz yaşam gibi kalp ve damar sağlığını tehdit eden riskler, beyin sağlığını da yakından ilgilendirir. Beyin hücreleri aktivite halindeyken tek enerji kaynağı olarak glikoz kullanılmakta. Bu nedenle şeker metabolizması beyin için büyük önem taşır. Kişide metabolik sendrom, diyabet veya obeziteye meyil varsa beyin daha kolay yorulup enerjisiz kalabilir. Kalp damar sağlığı ve kolesterol seviyesi de alzheimer açısından risk faktörleri arasında yer alır.
Stres Yalnızca Üzüntü ve Deprerasyonu Neden Olmaz
Zihni aktif tutmak, sosyal hayatın içinde daha fazla yer almak ve hobi edinmek hastalığı ve etkilerini yıllarca geriye itebilmekte. Alzheimer hastalığını tetiklediği bilinen depresyondan korunmak için bir hobi ya da sporla ilgilenmek gerekmekte. Aksi halde depresyon için kullanılan ilaçlar kişinin beynine zarar verebiliyor. Stres sadece üzüntü ve depresyonu ifade eder.
Kişinin kendisine stres yaratan durumları belirleyerek bunları hayatından çıkarması gerekiyor. Bunun yanında yeni uğraşlara zaman ayırmak, yeni beceriler kazanmak, daha çok hareket etmek, evde her gün kullanılan elektrikli aletlerle yapılan işleri kas gücüyle gerçekleştirmek vücudun ve beynin aktif kalmasını sağlar.
Beyin Sağlığımızı Korumanın Yolları Neler?
Türkiye’de ilk kez uygulanan “Beyin Sağlığını Koruma Programı” ile toplumun bu konuda bilinçlenmesi ve tedavi amaçlanır. Ailesinde bunama, Alzheimer ya da felç öyküsü olan kişilerin mutlaka felç ve bunama riski açısından değerlendirilmesi gerekir.Programa katılan kişiler genetik ve diğer risk faktörleri bakımında ölçüme alınarak unutkanlıklar, nitelik ve nicelik bakımından değerlendirilir. Tüm ölçümlerin ardından kişiye hayat tarzında, zihinsel ve ruhsal hayatında müdahale edilmesi gereken noktalar belirtilir.
Programda ayrıca zihinsel kapasitenin durumu birtakım zihinsel testler aracılığıyla ölçülebilmektedir. Bu testlerde dikkat edilmesi gereken nokta; kişilerin kültür, dil ve eğitiminden etkilenmeden, herkese uygulanabilir testlerin tercih edilmesidir. Uygulanacak testlerin zaman içinde ortaya çıkan değişikliklere duyarlı olması da önem taşımaktadır.
Alzheimer'dan Korunmak İçin Nelere Dikkat Etmeli?
Alzheimer tedavisinde, hastalığa neden olan çöp proteinlerin temizlenmesine yönelik yapılan çalışmalarda büyük gelişmeler yaşanmakta. Hastalığa neden olan proteinler ve verdiği zarar hem kan testleriyle hem de radyolojik olarak görüntülenebilmektedir.
Günümüzde hala Alzheimer’in kesin tedavisi bulunmamakla birlikte, hastalığa yakalanmamak ve belirtileri ertelemek için bazı kurallara dikkat edilmeli.
• Kalp damar sağlığına, özellikle kan basıncının ve kan şekerinin düzenlenmesine ve obezitenin önlenmesine yönelik tedbirler almak.
• Fiziksel beden egzersizlerini düzenli olarak yapmak.
• Bilişsel beyin egzersizlerini alışkanlık haline getirmek.
• Depresyondan korunmak için önlem almak.
• Beyin sağlığını destekleyecek beslenme planı uygulamak.
• Sigarayı bırakmak, alkol tüketimini azaltmak.
• Sağlıklı bir uyku düzeni sağlamak.
• Stres ve depresyonu kontrol altında tutmak.
• Bazı genetik özelliklere dikkat etmek beyin sağlığı için önemlidir.
