Kalp Sağlığında Yeni Keşif: Krizler Artık Tıkanık Değil, İltihaplı Damarlarla Açıklanıyor

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 17.11.2025

Kardiyoloji Dünyasında Yeni Dönem: Tıkalı Olmayan İltihaplı Damarlar Kalp Krizlerinin Merkezine Yerleşiyor

Kardiyolojide önemli bir paradigma değişimi yaşanıyor. Uzmanlara göre kalp krizlerinin temel nedeni yalnızca kötü kolesterol yüksekliği değil; atardamarlarda gelişen ateroskleroz ve onun arkasındaki kronik inflamasyon.

Bu nedenle modern yaklaşım, tıkalı olmayan fakat iltihapla zayıflamış damarları erken dönemde tespit etmeyi ve krizi başlamadan önlemeyi hedefliyor. Tedavinin ilk adımını ise çoğu zaman ilaç değil, yaşam tarzındaki hataların düzeltilmesi oluşturuyor.

Kalp Sağlığında Yeni Keşif: Krizler Artık Tıkanık Değil, İltihaplı Damarlarla Açıklanıyor

Kalp Krizlerinin Önlenmesinde Yeni Dönem: Yapay Zekâ Destekli Tarama ve Anti-İnflamatuar Beslenme Öne Çıkıyor

Kalp krizlerinin tamamen ortadan kaldırılması yıllardır tıbbın en büyük hedeflerinden biri. 1996’da Science dergisinde yayımlanan bir başyazıda bilim insanları, kalp krizlerini durdurmanın yolunun erken plak tespiti olduğunu vurgulamıştı.

TÜİK verilerine göre, 2024 yılında Türkiye’de ölümlerin %36’sı dolaşım sistemi hastalıklarından kaynaklanırken, bu ölümlerin %42,9’u iskemik kalp hastalıklarından meydana geldi.

Bugün, hem kardiyoloji dünyası hem de beslenme uzmanları aynı konuda birleşiyor:

Erken teşhis + inflamasyonu azaltan yaşam tarzı = Daha düşük kalp krizi riski.

KALP KRİZİNİ TETİKLEYEN “HASSAS PLAK” ARTIK GÖRÜLEBİLİYOR

Kalp krizlerinin büyük bölümüne, damar içinde çatlamaya ve yırtılmaya yatkın olan ince kapaklı, iltihaplı plaklar neden oluyor. Bu plaklar klasik anjiyografide görülmediği için yıllarca teşhis edilemedi.

Bugün yeni nesil yöntemler sayesinde:

İnvaziv yöntemler
IVUS (İntravasküler ultrason)
OCT (Optik koherens tomografi)

damar duvarındaki tehlikeli plakları doğrudan gösterebiliyor.

İnvaziv olmayan yöntemler (Yapay zekâ destekli CCTA)
Yeni teknolojiler, kateter kullanmadan BT anjiyografi görüntülerini analiz edebiliyor.

Bu alanda öne çıkan 4 teknoloji:

CLEERLY – plak özelliklerini analiz ediyor, klinik doğrulama mevcut.
ELUCID – plak bileşimini değerlendiriyor.
HEARTFLOW – 3D akış modeliyle risk hesaplıyor.
CARISTO – damar çevresindeki yağ dokusundan iltihap ölçüyor (FDA onayı bekliyor).

Bu teknolojilerin ortak amacı: Kalp krizine yol açmadan önce riskli plağı bulmak.

Neden İNFLAMASYON (İLTİHAP) Bu Kadar Önemli?

Son bilimsel gelişmeler, kronik inflamasyonun (iltihaplanmanın) kalp krizlerinde oynadığı büyük role dikkat çekiyor. Bu durum, sadece tıkayıcı plak değil, “sessiz” yüksek riskli plakları da hastalık açısından tehlikeli kılıyor.

2024–2025 arasında yayımlanan raporlar, kalp krizlerinin sadece damardaki tıkanıklıkla değil, aynı zamanda kronik inflamasyonla bağlantılı olduğunu gösterdi.

Kronik sistemik inflamasyon şu hastalıklarla ilişkili olduğu tespit edildi.

Kalp hastalığı
Tip 2 diyabet
Metabolik sendrom
Obezite
Crohn ve ülseratif kolit
Bazı kanser türleri
Alzheimer

EN MERAK EDİLEN SORULAR VE YANITLARI

1. Hangi yiyecekler inflamasyonu artırıyor?

Uzmanlara göre kaçınılması gerekenler:

Kırmızı et, işlenmiş et ürünleri
Kızartmalar
Beyaz undan yapılmış ürünler
Paketli tatlılar
Şekerli içecekler
Trans yağ içeren ürünler

2. İltihabı azaltan en etkili yiyecekler neler?

Omega-3 açısından zengin balıklar (somon, sardalya, uskumru)
C vitamini içeren sebze-meyveler
Polifenol bakımından zengin gıdalar: Zeytinyağı, tam tahıllar, kahve, çay, bitter çikolata
Probiyotikler: Ev yoğurdu, kefir (canlı kültür içermesi önemli)
Prebiyotikler: Muz, kuşkonmaz, yer elması

#Rekalm

3. Pişirme yöntemleri iltihabı etkiler mi?
Evet.

Kızartma ve yüksek ısıda ızgara, bazı zararlı bileşiklerin oluşmasına neden olabilir.
Fırında pişirme, buharlama, soteleme inflamasyonu artırmayan yöntemler olarak öneriliyor.

4. Kalp krizini önlemek için hangi beslenme modeli öneriliyor?

Uzmanlara göre en etkili model: Akdeniz Diyeti: