Ülseratif Koliti Hangi Yiyecekler Rahatlatır, Hangileri Şikâyetleri Artırır?

Melis DEMİRYAS
Yayın : 14.11.2025

Ülseratif kolit, bağışıklık sisteminin vücudun kendi dokularına saldırması sonucu kalın bağırsağın ve rektumun iç zarının iltihaplandığı nflamatuar bağırsak hastalığıdır. Kolon astarındaki iltihaplanmala ile birlikte, küçük açık yaralar veya ülserler meydana gelir.

Ülseratif kolit, kalın bağırsağın iç yüzeyinde iltihaba ve zaman zaman kanamalı ishale neden olan bir hastalıktır. Bu hastalık tamamen beslenme ile oluşmaz; ancak doğru beslenme alışkanlıkları, şikâyetleri azaltmaya ve alevlenmeleri kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir.

Ülseratif Koliti Hangi Yiyecekler Rahatlatır, Hangileri Şikâyetleri Artırır?

Ülseratif Kolit Neden Olur?

Ülseratif kolitin kesin nedeni bilinmemekle birlikte hastalığın ortaya çıkmasında birden fazla faktörün etkili olduğu düşünülür. En önemli etkenlerden biri bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesidir. Vücut, normalde zararsız olan bağırsak florasına ya da kendi dokularına karşı saldırıya geçerek iltihap oluşmasına yol açar.

Genetik yatkınlık da önemli bir rol oynar. Aile bireylerinde ülseratif kolit öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir. Ayrıca çevresel faktörler, antibiyotik kullanımı, bağışıklık değişimleri ve stres de hastalığın ortaya çıkmasını tetikleyebilir.

Bu tetikleyiciler tek başına hastalığı başlatmaz; ancak genetik yatkınlığı olan bireylerde bağışıklık sistemini harekete geçirerek ülseratif kolit gelişimine zemin hazırlayabilir.

Ülseratif Kolit Belirtileri Nelerdir?

Ülseratif kolit belirtileri kişiden kişiye değişebilir, ancak genellikle bağırsak hareketlerindeki değişiklikler ve iltihaplanmaya bağlı şikâyetlerle kendini gösterir. Hastalığın alevlenme dönemlerinde belirtiler daha yoğun hissedilirken, remisyon dönemlerinde semptomlar azalabilir.

En sık görülen belirtiler şunlardır:

Sık ve acil tuvalet ihtiyacı
Kanlı veya mukuslu ishal
Karın ağrısı ve kramplar
Dışkılamadan sonra tam boşalmama hissi
Ateş ve halsizlik
İştahsızlık ve kilo kaybı
Gece uyanmaya neden olan bağırsak hareketleri
Anemiye bağlı yorgunluk

Bazı hastalarda eklem ağrısı, gözde iltihap veya cilt döküntüleri gibi bağırsak dışı belirtiler de görülebilir. Uzun süreli şikâyetler varsa ve dışkıda sürekli kan görülüyorsa gastroenteroloji uzmanına başvurulmalıdır.

Hangi yiyecekler daha iyi tolere edilir?

Beyaz pirinç, makarna, beyaz ekmek gibi sade ve yumuşak yiyecekler
Bağırsakları yormaz, alevlenme dönemlerinde daha kolay sindirilir.
İyi pişmiş ve kabuğu soyulmuş sebzeler (patates, havuç, kabak vb.)
Lif oranı azaldığı için gaz ve sancı riskini düşürür.
Yağsız et, tavuk, balık ve yumurta
Bağırsakları tahriş etmeden protein sağlar.
Laktozsuz süt ürünleri veya probiyotik yoğurt
Laktoza hassasiyeti olan kişilerde daha iyi tolere edilir.
Olgun muz ve elma püresi gibi kolay sindirilen meyveler

Bu gıdalar hem enerji verir hem de bağırsağı yormaz.

Hangi yiyeceklerden uzak durmak daha iyi olabilir?

Çiğ sebzeler, kabuklu meyveler, kuruyemişler, tohumlar ve kepekli ürünler
Lif oranı yüksek olduğu için alevlenme dönemlerinde sancıyı ve ishali artırabilir.
Kızartmalar, fazla yağlı yemekler ve ağır baharatlar
Bağırsak hareketlerini artırarak rahatsızlık yapabilir.
Gazlı içecekler, kafein ve alkol
Gaz, şişkinlik ve daha sık tuvalete çıkmaya neden olabilir.
Kuru baklagiller (nohut, fasulye, mercimek) ve gaz yapan sebzeler (brokoli, karnabahar)
Gaz ve şişkinliği artırabilir.
Sindirimi zor olduğu için bazı kişilerde şikâyetleri artırabilir.

Bilimsel Araştırmalar Bu Konuda Ne Diyor?

Ülseratif kolitte herkese uyan tek bir diyet yok. Kişiye göre değişiklik gösterebiliyor.

Bazı kişilerde low-FODMAP (gaz yapan şekerleri azaltan) beslenme rahatlatıcı olabiliyor, fakat uzun vadeli etkileri kesin değil.

Akdeniz tipi beslenme (zeytinyağı, balık, sebze, meyve ağırlıklı) bağırsak iltihabını hafifletmekte yardımcı olabiliyor; fakat bu da kişiden kişiye değişebilir.

Günlük yaşam için pratik öneriler

Az ama sık öğün: Bağırsakları yormaz.
Yemek günlüğü tutmak: Hangi yiyeceğin iyi, hangisinin kötü geldiğini anlamayı kolaylaştırır.
Yumuşak pişirme yöntemleri seçin: Haşlama, buharda pişirme ve fırınlama daha güvenli.
Bol su içmeyi ihmal etmeyin: Özellikle ishal dönemlerinde.

Ne zaman doktora başvurulmalı?