Zatürre ile Grip Arasındaki Farklar Neler?

Melis DEMİRYAS
Yayın : 11.11.2018 - Güncelleme : 24.09.2024

Mevsim hastalıklarının salgın halinde görüldüğü şu dönemde öksürük, nefes darlığı, halsizlik gibi şikâyetleri grip diye geçiştirmeyin! 3 günden fazla süren yüksek ateş, yan ağrısı ve öksürük zatürre belirtisi olabilir. 

Zatürre ve buna bağlı hastalıklar dünya çapında yılda yaklaşık 2 milyon erişkinin hayatını kaybetmesine sebep oluyor. Hastalığın sağlıklı kişilere bulaşmasının öksürük, aksırık ya da hasta kişilerin konuşması sırasında havaya yayılan damlacıkların doğrudan solunması yoluyla gerçekleştiğini belirten Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Sönmez, “Kalabalık yerler, kapalı alanlar, insanların toplu halde yaşadığı okullar, askeriye ve yurtlar zatürrenin bulaşma olasılığının fazla olduğu yerlerdir.

Halk arasında üşütmekle zatürre olunduğuna dair yaygın bir inanış var; oysa zatürre yaz aylarında da görülür. Üşütmek, bağışıklık sistemimizi kısa süreli de olsa zayıf düşürüp bizi enfeksiyonlara açık kıldığı için zatürreye yakalanma ihtimali artar. Ancak enfeksiyon etkenine, yani virüs veya bakteriye maruz kalınmadan, sadece üşütmekle zatürre olunmaz” açıklamasında bulundu.

Damlacık saçılması sonucu solunum yoluyla alınan zatürre etkenleri için en önemli korunma yolunun hasta kişiyle yakın teması azaltmak ve maske takmak olduğunu belirten Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Sönmez bilgi verdi. 

1. Zatürre Sıklıkla Griple Karıştırılıyor

Mevsim hastalıklarının salgın halinde görüldüğü şu dönemde öksürük, nefes darlığı, halsizlik gibi şikâyetleri grip diye geçiştirmeyin! 3 günden fazla süren yüksek ateş, yan ağrısı ve öksürük zatürre belirtisi olabilir. Doktora danışmadan ilaç kullanmayın, zatürre hala ölümcül bir tehlike. 

Kış aylarında yaygınlaşan zatürre çoğunlukla griple karıştırılıyor. Özellikle bilinçsizce kullanılan antibiyotikler ve tedaviye geç kalmak hastalığı ölümcül bir seviyeye taşıyor. Zatürreyi gripten en önemli belirti düşmeyen ateş. 

Pnömoni yani zatürre, akciğerin iltihaplanmasıdır. En çok ölüme yol açabilen hastalıklar arasında ilk sıralarda gelen zatürre bakteri, virüs, mantar gibi çeşitli mikroplarla oluşabilir. Hemen her yaş grubunda görülse de çocuklarda, 65 yaş üstü yaşlılarda, böbrek, şeker, kalp hastalıkları gibi kronik bir hastalığa sahip olanlarda daha sık görülür. Sigara veya ilaç kullanımı gibi durumlarda da hastalığa rastlanma oranı artar. 

2. Bulantı, Aşırı Halsizlik Varsa Dikkat!

Zatürre, grip gibi solunum yolu ile bulaşabilir. Kış aylarında daha fazla kapalı ortamda kaldığımızdan görülme sıklığı artar. Temizliği, filtre değişimi yapılmamış klimalarda üreyen özel bir bakteri de zatürrenin çeşidi olan Lejyoner hastalığına yol açar. Özellikle 3 gün geçmeyen yüksek ateş, üşüme- titreme, iltihaplı balgam ve yan ağrısı zatürrenin habercisi olabilir. Hastalığın yaygınlık derecesine göre nefes darlığı, el, ayak ve dudaklarda morarmalar görülebilir. 

Halsizlik, iştahsızlık, bulantı ve kırgınlık gibi genel şikâyetler de sıklıkla görülen belirtilerdedir. Hastaların grip olduğunu zannederek eş-dost önerisi ile ilaç kullanmaktan kaçınması gerekir. Doktora gitmeyip kafamıza göre antibiyotik içmek zatürreyi daha çok ağırlaştırır. Hastaya tanı genellikle muayene sonrasında çekilen akciğer grafisiyle konulur. Hastalığın ileri evresinde hasta hastaneye yatırılabilir, kan testleri, bilgisayarlı tomografi ve balgam testleri gibi incelemeler gerekebilir.

Zatürre ya da tıbbi adıyla “pnömoni”; bakteri, virüs ve nadiren parazitlerin neden olduğu akciğer enfeksiyonu olarak tanımlanır. İleri yaş, sigara kullanımı, kronik bir kalp ya da akciğer hastalığının varlığı, madde bağımlılığı, bilinç bozukluğu ve öksürük refleksinin bozulması ile seyreden bazı nörolojik hastalıklar, yabancı cisim aspirasyonu, zararlı gazlara maruz kalmak gibi bazı faktörlerin zatürre için risk unsurudur.

Tipik pnömonili hastalarda belirtiler gürültülü başlar. İlk görülen belirtiler genellikle üşüme, titreme ile ani yükselen ateş, öksürük, iltihaplı balgam ve nefes almakla tetiklenen tipte yan ağrısıdır. Tedavisiz kalırsa zatürrenin hızlı seyri hastayı ilk 48-72 saatte solunum yetmezliğine sokabilir.

Atipik pnömonilerde ise belirtiler daha silik başlar. Ateş, halsizlik, baş ağrısının ardından kuru öksürük ve/veya açık renkli balgam görülür. Hastalarda hırıltılı solunum, nefes darlığı süreç içinde gelişebilir. Halsizlik, kas ağrıları, şiddetli baş ağrısı, bulantı, kusma ve ishal eşlik edebilir.

Tanı yapılacak testlerden ve muayeneden sonra konur 

Fizik muayenede patolojik solunum seslerinin duyulması, kanda bakılan enfeksiyon markerlarında yükselme, akciğer grafisinde pnömonik infiltrasyon görünümü olmasıyla tanı konmaktadır. Balgam kültürü, kanda/idrarda serolojik testler, burun ve geniz sürüntü, entübe hastada havayolundan alınan örneğin kültürü ile etken tespit edilmeye ve ilaç direnci belirlenmeye çalışılır. 

Tedavisi 21 Gün Bile Sürebilir 

• Tedavi istirahat ve beslenme ile desteklenmeli

Zatürre tedavisi yapılırken hastaya ait risk faktörleri ve zatürrenin ağırlığını gösteren faktörler göz önüne alınarak hastaneye yatış veya evde tedavi kararının alınabilir. Olası etkene göre kültürde üreme beklemeden tedavi başlanır. Bakteriyel zatürrede antibiyotikler, viral zatürrede antiviraller, mantar zatürresinde antifungaller tedavinin temelini oluşturur.

Uygun tedavinin gecikmeden başlanması ise hayat kurtarır. Yatak istirahati, ateş düşürücüler ve ağrı kesiciler, öksürük kesici ilaçlar, solunum yetmezliği gelişmiş ise oksijen tedavisi, ateşli süreçte vücudun kaybettiği sıvının yerine konulması, vitaminden zengin yüksek kalorili diyet ile tedavi desteklenmeli. 

Zatürrenin tedavisinde istirahat önem taşıyor. Antibiyotikler, ağrı kesiciler ve ateş düşürücüler de tedavide büyük rol oynuyor. Özellikle tanı konulduktan sonra vakit kaybetmeden hastanın yaşı, kronik hastalıkları ve zatürrenin şiddeti göz önünde bulundurularak antibiyotik tedavisine başlanmalı. Hastalığın şiddetine göre yatarak tedavi alması gereken hastalarda farklı tedaviler de gerekebilir. Daha ileri durumlarda ise yoğun bakımda yatış, solunum desteği de sağlanabilir. Bol sıvı tüketiminin de önemli olduğu bu hastalıkta tedavi süresi 5 ila 21 gün arasında değişebilir. 

Zatürreden Nasıl Korunabiliriz? 

• Altta yatan kronik hastalıkları kontrol altına alın.
• Dengeli beslenin.
• Hijyene önem verin.
• Kronik bir hastalığınız varsa toplu taşıma araçlarında maske kullanın.
• Sigara ve alkol kullanımını bırakın.
• Zatürre ve yıllık influenza (grip) aşılarını yaptırın.

Hasta kişiyle yakın temasta bulunulmamalı, maske takılmalı

Damlacık saçılması sonucu solunum yoluyla alınan zatürre etkenleri için en önemli korunma yolunun hasta kişiyle yakın teması azaltmak ve maske takmak olduğunu belirten Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Sönmez, “Dengeli, düzenli beslenmek, sigara içmemek, vitamin ve mineralleri düzenli almak gibi önlemler hastalığın ortaya çıkmasında koruyucu bir etkiye sahip” dedi. 

Risk grubunda olanlar aşı yaptırmalı

Zatürre aşısını sağlıklı 2-65 yaş arası kişilerin yaptırmasına gerek olmadığını hatırlatan Dr. Esra Sönmez, “Ancak risk grubunda olanlar, yani 2 yaşından küçük çocuklar ve 65 yaşın üzeri yetişkinler, kalp-damar hastalığı veya kronik akciğer hastalığı bulunanlar, diyabetikler, siroz hastaları, dalağı işlev görmeyen veya alınmış hastalar, kronik böbrek yetmezliği olanlar, organ nakli olanlar, lenfoma/multipl miyelom hastaları, kanser hastaları, kemoterapi ve/veya radyoterapi görenler, AIDS’li hastalar, huzurevlerinde yaşayanlar zatürre aşısı yaptırmalı.