SAĞLIK

Çocuğunuzun Akıllı Telefon Bağımlılığını Azaltmanın 14 Yaratıcı Yolu

Cansu Buldu ÇAN Cansu Buldu ÇAN
Yayın : 24.08.2010 - Güncelleme : 02.02.2023

Günümüzün çevrimiçi çağında çocukları ekrandan uzak tutmak, ebeveynler için büyük bir zorluktur. Ancak medya kullanımının tamamen zararlı olduğunu söylemek de yanlış olur. Akıllı telefonlar/tabletler günümüzde çocuklar için temel öğrenme araçları haline geldi.

Çevrimiçi dünyanın pek çok artısı olsa da, son derece bağımlılık yapıcıdır ve bu durum çocuğun gelişimi üzerinde olumsuz bir etki bırakabilir. Uzmanlar, akıllı cihazların sorumsuz kullanımının çocuklar üzerinde zararlı eğilimlere yol açabileceğine dikkat çekiyor. 

"Bebeğinizin eline cep telefonu vermeyin." uyarısında bulunan Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Gökhan Mamur, yıllardır zararları tartışılan cep telefonu, kablosuz internet ve son teknoloji ürünü cihazların çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri ve alınması gereken önlemler hakkında anne babalara önemli bilgiler verdi. 

Bebeğinizin Eline Cep Telefonu Vermeyin
 

Çocuklarda Cep Telefonu Bağımlılığı Nasıl Önlenir? 

1. Çocuğunuzun Eline Her İstediğinde Cep Telefonu Vermemeniz İçin 4 Neden 

Cep telefonu, wireless internet ve evlerimizde olan telsiz telefon gibi cihazlar artık öyle bir hayatımıza girdi ki; bunlar yokken biz nasıl yaşıyorduk, nasıl işlerimizi hallediyorduk diye hayretle düşünürüz bazen. Ancak şunu da çok iyi bilmek gerekir ki; hayatta hiçbir şey bedava değildir.

Ülkemizde cep telefonlarıyla 1990’ların ortasında tanıştık ve yeniliklere kolayca ayak uyduran bir toplum olarak onu çok benimsedik. İnternet ise o dönemlerde daha yeni yeni adından söz ettiriyordu ve birkaç yıl sonra ADSL ve wireless bağlantı ile karşılaştık.

Bu cihaz ve sistemleri kolayca kabullendik; ancak zararının olup olmadığını biliyor musunuz? Elektromanyetik dalgalar yayan bu cihazlar, çocuklarımızın sağlığına herhangi bir bedel ödetecek mi?

  • Günümüz çocukları günde ortalama 7 saatlerini bir eğlence ortamının önünde geçiriyor ve onlara bir cep telefonu vererek sürekli ekran başında olmaktan kontrolü kesinlikle kaybediyorsunuz...
  • Cep telefonunuzda en katı ayarları etkinleştirmiş olsanız bile, konumun bir şekilde görülme olasılığı her zaman vardır. Bir özçekim bile çocuğunuzun yerini ortaya çıkarabilir.
  • Wi-Fi ve engellenen uygulamaları ve oyunları kolayca bulabilir. Neden riske atalım?
  • Elektronik bir cihaz aracılığıyla bağımlılık yapmak kolaydır ve çocuk sizin tahmin etmediğiniz ve kesinlikle istemediğiniz ölçüde "bağımlı" olabilir. Çocuklar buna eğilimlidir.

 

2. Akıllı Telefonlar Çocuklarımızın Sağlığını Olumsuz Etkiliyor

  • Baş ağrıtıyor

Cep telefonları her yöne mikrodalgalar yayarak çalışır. Yapılan araştırmalarda bu dalgaların kemik ve yumuşak dokudan birkaç santimetre ilerlediği ve enerjisinin de orada yani beyin ve sinir dokusunda emildiği gösterilmiştir.

Uzun süreli telefon konuşmalarının (ki bunun tanımı altı dakika ve üzerindeki konuşmalardır) kulak ve beyin dokusunun ısısını artırdığı ve baş ağrılarına neden olduğu, bizlerin kolayca hissedebildiği etkileridir.

Amerikan Pediatri Akademisi, çocukların dokularının daha ince ve yumuşak olmasından dolayı bu elektromanyetik dalgalara daha kolay maruz kaldıklarını bildirmiştir. Beyin dokusu da 20 yaşa kadar gelişmeye devam eden bir dokudur; yani inşaat o zamana kadar devam etmektedir. İnşaat esnasında katlar çıkarken sürekli depremler gerçekleşirse o zaman o yapının sorun çıkarma ihtimali mantıken artmakla birlikte sağlamlığı tartışılabilir.

Bu düşünce aslında birçok çalışma tarafınca desteklenmektedir. İnsan vücudunda her gün kanser hücreleri oluşmaktadır ancak bunlar savunma sistemi tarafınca tespit edilip, yok edilirler. Oysa 2008’de İsveç bilim adamları tarafınca yapılan bir araştırmada 20 yaşından önce cep telefonu kullanan kişilerde beyin tümörü (gliom) ve işitme kaybına yol açan kanser (akustik nörom) gelişme oranı tam dört misli artmaktadır.

20 yaşından sonra kullananlarda ise iki misli artmaktadır. Bu da bu dalgaların gelişmekte olan bir beyne etkisinin daha çok olduğuna işaret etmektedir. Çalışmayı yürüten bilim adamları 12 yaş altında çocukların cep telefonu kullanmamalarını önermekle birlikte 12 yaş üstündeki çocukların daha çok kısa mesaj ile iletişim sağlamaları gerektiğini belirtmiştir.


Hindistan’da yapılan bir başka bilimsel çalışmada kanser hücrelerini saptayıp yok eden savunma sisteminin bu elektromanyetik dalgaların bulunduğu ortamda tam randımanlı çalışmadığını göstermiştir.

Cep telefonu kullanmayanların vücudunda %4 oranında DNA hasarı bulunurken, kullananlar arasında ortalama %40 oranında DNA hasarı saptanmıştır. Bu da gelişen kanser hücrelerinin daha çok sayıda oluşup kolayca büyümeye devam edeceği anlamına gelmektedir.

 

  • İşitme kaybına neden olabilir

2008’de Amerikan Kulak, Burun, Boğaz Akademisi günde bir saat veya daha fazla cep telefonu kullananlarda işitme kaybı gelişme ihtimalinin arttığını bildirmiştir. 

  • Gözlere de zararı var

Utah Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada cep telefonlarının yaydığı şiddetteki mikrodalgaların özellikle çocukların göz merceklerine erişkinlerinkine kıyasla daha zarar verici olduğunu göstermiştir. Buna benzer çalışmalarda bu dalgaların göz dokusunu etkileyerek katarakta benzer zarara yol açabileceği de saptanmıştır.

İşin kötü tarafı bu tarz ışınların yol açtığı zararlar birçok yıl sonra karşımıza çıkmaktadır. Bu cihazların kullanımlarının daha yakın geçmişte başladığını düşünürsek, bizi ve çocuklarımızı ileride ne bekliyor tam bilemeyiz. Yetmiyormuş gibi çoğu ülkede bu konuda kontrol edici yasalar da yoktur. Bu nedenle mevcut veriler hakkında bilgi edinip kendimiz ve çocuklarımız ile ilgili kararlar almamızda büyük fayda var.

Akıllı Telefon Bağımlılığı Akademik Başarıyı Düşürüyor 

3. Anne Baba Tarafından Önemsenmesi Gereken Öneriler

• Elektromanyetik ışınlar saçan bu tarz cihazlardan bebek ve çocuklarımızı, en azından 12 yaşında gelene kadar uzak tutmamız gerekiyor.

• 13-20 yaş arası dönemde de kullanımın mümkün olduğu kadar kısıtlanması, mutlaka kullanılacaksa da kısa mesaj ile kullanım sağlanması gerekiyor.

• Wireless modemlerinizi evde o anda kullanmıyorsanız kapatın ve komşularınızdan da bunu yapmalarını isteyerek ortak bir karar alın. 

• Cep telefonlarınızı bebek ve çocuklarınızdan uzak tutun. Aranızda “Ama o telefonu çok seviyor” diyenler olabilir, ancak şunu biliyorum ki ebeveynin kararlılığı birçok konuda olduğu gibi bu konuda da esastır. Çocuk görmediği şeyi isteyemez.

Bazı ürünler cep telefonu radyasyonunu azalttığını iddia eder ancak bunlar henüz söz sahibi kurumlar tarafınca çare olarak onaylanmış değildir. Elbette cep telefonlarımızı ve internet bağlantımızı çöpe atamayız. Ancak bize hız katan ve rahatlatan kestirmelerin acısının çocuklarımızdan çıkmaması için de gerekli önlemlerimizi almalıyız.

4. Akıllı Telefonların Çocuklar Üzerindeki Olumsuz Etkilerini Biliyor musunuz?

Araştırmalara göre, gençler günde yaklaşık 9 saat ekran karşısında vakit geçirirken, çocuklar (8-12) 6 saat ekran başında vakit geçiriyor. Akıllı telefonların çocuklar üzerindeki etkileri zararlıdır. 

İşte, çocuklarda aşırı akıllı telefon kullanımının yan etkilerinin bir listesi:

  • Davranış sorunları
  • Bağımlılık
  • Depresyon
  • Uyku bozuklukları
  • Obezite
  • Sosyal gelişmede gecikme
  • Dikkat ve işitme sorunları
  • Sinir sistemi sorunları

Çocuklarınızı cihazlardan uzak tutmak gözünüzü korkutan bir iştir, iştahsızlık ve öfke nöbetleri gibi yoksunluk belirtilerine yol açabilir.

Çocuğunuza Ödül Olarak Akıllı Telefon Kullanımı Vermeyin 

5. Çocuğunuzun Akıllı Telefon Bağımlılığını Azaltmanın 14 Yaratıcı Yolu

5.1. Mola Zamanlarında Çocuğunuzun Aktif Olmasını Sağlayın: Çocukların çok fazla enerjisi vardır ve bu enerjiyi verimli bir şekilde değerlendirmelidir. Çocuklarınızın sık sık aktif bir şeyler yaptığından emin olun. Onları her 30 dakikada bir, mini yürüyüşler ve esneme egzersizleri ile şımartın. 

Bedenlerin hareket etmesi gerekir ve bu alışkanlıklar genç yaşta oluşur. Aktif olmaları için onları teşvik edin. Ekran süresini bölmek ve hareket etmek önemlidir.

Çocuğunuzun Akıllı Telefon Bağımlılığını Azaltmanın 14 Yaratıcı Yolu

5.2. Öncelikleri Birlikte Belirleyin: Çocuğunuzun ev ödevini, ders çalışmasını, ev işlerini mobil cihaza geçmeden önce bitirmesini sağlayın. Bu, genç yaşlardan itibaren önceliklerin doğrudan belirlenmesine yardımcı olur.

5.3 Sınırsız Medya Kullanımını Önlemek İçin Bir Medya Planı Oluşturun: Sınırsız medya tüketimini engellemenin en iyi yolu, resmi bir aile medya planı hazırlamaktır. Bu, çocuğunuzun medyayı en başından sorumlu bir şekilde kullanmasına yardımcı olacak sistematik bir yaklaşımdır.

5.4 Akıllı Telefonu Ödül veya Dikkatini Dağıtmak Amacıyla Kullanmayın: Akıllı cihazların çocuklar için önemli bir eğitim değerinin olduğunu inkar edemeyiz. Bu nedenle özellikle okul çağındaki çocuğunuzu ondan tamamen uzak tutmanız mümkün değildir. 

Birçok ebeveyn, çocukları ders çalışmaya, ev ödevi yapmaya, ev işlerine yardımcı olmaya teşvik etmek için ekran süresinden yararlanır, ancak bu yarardan çok zarara yol açabilir. Anne baba olarak, çocuklar üzerinde kötü etkileri olabileceğinden, akıllı telefonu dikkat dağıtmak veya ödül olarak kullanmaktan kaçının.

"Çocuğumu Cep Telefonundan Nasıl Uzak Tutabilirim?"

5.5. Onları aktiviteye dayalı öğrenme ile şımartın: Çocuklar telefonları eğlence ve eğlence amaçlı kullanır. Çocuklar zorlukları sever. Mobil oyunlar, her yeni seviyede zorluk çıkardıkları için çekicidir. Çocukları aktiviteye dayalı öğrenmeye dahil ederek, eğlenirken bilgi edinebilirler. 

5.6. Sıkı bir akıllı telefon programı yapın ve buna bağlı kalın: Belirli ve yeterli zaman belirlemek, ebeveynlerin akıllı cihazlara harcanan zamanı takip etmelerine ve kısıtlamalarına, akıllı telefonun gereksiz kullanımını önlemelerine olanak tanır. 

Ebeveynler böylelikle çocuklarına bir program sunarak, çocuklarının ekranda daha fazla zaman geçirmesini engelleyen rutin alışkanlığını geliştirebilir. 

Akıllı telefonlar artık hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi ve onları çocuklardan uzak tutmak zor. Bu nedenle çocuğunuza akıllı telefonunuzu yalnızca sınırlı bir süre kullanabileceğini anlatın.

 Akılda tutulması gereken diğer şeyler:

  • Çocuğunuz telefonunu hangi sınırlarda kullanacağını bilmeli, buna uymalı. 
  • Yemek saatinde telefon kullanmak yok. 
  • Uyumadan önce televizyon veya telefon kullanmak yok. 
  • Anne baba olarak bu konudaki çocuğunuzun mantıksız isteklerine boyun eğmeyin.

5.7. Çocuğunuzla bağ kurun: Bugünlerde ebeveynler çok yoğun bir hayat yaşıyorlar ve çocuklarıyla geçirecekleri zaman sınırlı hale geliyor. Bu nedenle, çocuklarla bağ kurma etkinliklerine zaman ayırmak önemli.

  • Masa oyunları oynamak veya çocuğunuzu temizlik, yemek pişirme veya bahçe işleri gibi faaliyetlerle meşgul etmek, onu akıllı telefonlardan uzak tutmanıza yardımcı olacaktır. 
  • Çocuğunuzu müzik dinlemek, enstrüman çalmak, kitap/dergi okumak veya resim yapmak gibi hobiler edinmeye teşvik edin. 
  • Hafta sonlarınızı yüzmek, oyun oynamak, film izlemek gibi eğlenceli aile aktiviteleri yaparak geçirin.

5.8. Aktif denetim: Çocuklar, çevrimiçi dünyaya derinlemesine dahil olduklarında duruşlarına, ekran parlaklığına ve ekranın gözlerine olan mesafesine pek dikkat etmezler. Aktif gözetim, bir yandan ekranı kullanırken çocuklarınızla birlikte etkileşimde bulunmak için mükemmel bir fırsat sağlarken, bir yandan da çocuğun doğru duruşunu korumasına yardımcı olmak için önemli ve gereklidir.

Bu, sosyal etkileşimleri, bağ kurmayı ve öğrenmeyi teşvik eder. Ne yaptıklarını anlamak ve karşılaştıkları zorlukların üstesinden gelmelerine yardımcı olmak için izleme sırasında onlarla etkileşime geçin.

5.9. Oyun zamanını teşvik edin: Fiziksel oyun, beyni uyarır. Fiziksel hareketlerin yer aldığı etkinlikler, çocukların enerjilerini kullanmalarına olanak tanır ve çocuklara kaba ve ince motor becerilerini geliştirme, yeni şeyler öğrenme ve sosyalleşme şansı verir. Bir çocuğun fiziksel ve zihinsel sağlığına büyük ölçüde fayda sağlar.

5.10. Duygusal bir yatıştırıcı olarak teknolojiye 'hayır' deyin: Günümüzde çoğu ebeveyn, çocukların yemek yerken, giyinirken ve seyahat ederken dikkatini dağıtmak için akıllı telefonları kullanır. Evet, medya çocukları tamamen sakinleştirmede faydalı olabilir, ancak onları sakinleştirmenin tek yolu bu olmamalı. Çocuğunun güçlü duyguları tanımasına ve üstesinden gelmesine yardımcı olmak, can sıkıntısını yönetmek için etkinlikler bulmak, sorunu çözmek için açık iletişim kurmak ebeveynlerin görevidir.

5.11. Yüz yüze iletişimi teşvik edin: Araştırmalar, çocuklarla iki yönlü iletişimin, pasif dinleme veya ekranla tek yönlü etkileşime göre dil gelişimini çok daha etkili bir şekilde geliştirdiğini gösteriyor. Ebeveynler, etkili iletişim becerilerini kolaylaştırmak için, uzaktaki ebeveynler ve büyükanne ve büyükbabalarla yüz yüze iletişim veya görüntülü görüşmeler için uygun zamanı planlamalıdır.

5.12. Çocuğunuzla iletişim kurun: İnsanlar görsel varlıklardır. Akıllı telefon ekranında görünen canlı renkler ve animasyonlar özellikle çocukların ilgisini çeker. Bu nedenle ebeveynler, çocuklarını cep telefonu kullanımının sağlık üzerindeki zararlı etkileri konusunda bilinçlendirmelidir. 

Akıllı telefon kullanımının olumsuz etkileri hakkında çeşitli videolar göstererek çocuklarınızı eğitin.

5.13. Şifre belirleyin: Kabul edelim, çocuğunuzun yanında olmanız ve onu izlemeniz her zaman mümkün olmuyor. Bu gibi durumlarda, teknolojinin kendisi imdadınıza yetişebilir. Siz yokken çocuğunuzun telefonu kullanmaması için telefonunuza bir şifre belirleyin.

5.14. Harika bir rol model olun: Çocuklar, sözlerinizden çok eylemlerinizden öğrenirler. Harika gözlemcilerdir ve ebeveynlerin alışkanlıklarını taklit ederler. Uymak için katı kurallar oluşturmak önemlidir. 

Akıllı telefonunuzun kullanım süresini kısıtlamak, çocuğunuzla fazladan zaman geçirmenizi sağlar. Çocuğunuzla olan bu etkileşimler, değeri genellikle hafife alınan güçlü bir ebeveyn-çocuk ilişkisi yaratmada çok önemlidir.

Birçok ebeveyn, zamanlarının çoğunu akıllı telefonlarında geçiriyor ancak çocuklarına onları kullanmamalarını söylüyor. Bu durumlarda, çocuklar ebeveynlerinin izinden gitmek zorundadır. Vaaz ettiğiniz şeylere önce anne baba olarak bizler uymalıyız.

Akıllı telefon kullanımınızı sınırlayarak çocuğunuz için iyi bir rol model olun. Çocuklarınızla sadece ekrana bakmak yerine etkileşime girerek, kucaklaşarak, oynayarak daha fazla zaman geçirin.

 

6. Çocuğunuzu Akıllı Telefonun Zararlı Etkilerinden Nasıl Koruyabilirsiniz? 

Çocuğunuzu cep telefonundan uzak tutmanın yukarıda belirtilen yollarının yanı sıra, onu cep telefonu radyasyonunun zararlı etkilerinden korumak için aşağıdaki noktalara da dikkat edebilirsiniz:

  • Düşük radyasyon düzeyine sahip bir cep telefonu kullanın: Akıllı telefon kullanımının sıklaşmasıyla birlikte, Özgül Soğurma Oranı (SAR) değeri düşük olan bir cep telefonu satın almak daha iyidir. SAR değeri, kilogram vücut dokusu başına emilen radyasyon miktarını belirtir. SAR değeri *#07# tuşlanarak kontrol edilebilir. Örneğin, Hindistan'da izin verilen maksimum SAR seviyesi 1,6 W/kg'dır.
  • Seyahat ederken akıllı telefon kullanmaktan kaçının: Araba, otobüs veya tren gibi hareket halindeki bir araçta seyahat ederken akıllı telefonunuzu çocuğunuzdan uzak tutun. Hareket halindeki bir araçtaki bir cep telefonu sinyali taramaya devam eder ve bu sırada çocuğa çok zararlı olan daha fazla radyasyon yayar.

Cep Telefonu Bağımlılık Yapmadan da Kullanıbilir 

Dışarıdaki her cihaz gibi, akıllı telefonların da artıları ve eksileri var; hem eğitici hem de zararlı olabilirler. Araştırmalar, aile, çocuklar ve arkadaşlarla yüz yüze geçirilen zamanın çocukların sağlıklı gelişimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir. 

Yetişkinler olarak çocuğunuzun bir medya ve teknoloji akışında kaybolmasına izin vermeyin. Çocuklarınızın mobil cihazlarla oynamasına izin vermek ve biraz hak ettikleri dinlenmeyi kazanmak, bağımlılık yapmadıkları ve cep telefonlarını mantıklı kullanmadıkları ve gerçek hayat ile cep telefonu bağımlılığı arasındaki dengeyi buldukları sürece sorun değildir.

Konular :

çocuklarda cep telefonu bağımlılığı, akıllı telefon bağımlılığı, bebeklerin eline cep telefonu vermeyin, akıllı telefonun zararları, akıllı telefonların zararlarını önleme, akıllı telefon kullanımı