Çocuklar Neden Hırıltılı Nefes Alıp Verir?
hepimizaileyiz.com.tr Yayın : 08.01.2012
"Çocuklarda hırıltılı nefes alıp verme sıklığı, büyüklere göre bebeklik döneminde ortalama 15 kat, okul öncesi dönemde 10 kat, okul döneminde 5 kat daha fazladır' diyen Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Keyhan Fidan, hırıltılı nefesin nedenlerini anlattı.
Çocuklarda hırıltının sık görülmesinin en önemli nedenleri, hava yolları kıkırdaklarının daha yumuşak ve büyüklere göre çapının çok daha dar olmasıdır. Bu darlığa enfeksiyon veya alerji eklenince, kanal çok daralarak, nefes alırken ve verirken, havanın zorlanarak geçmesine neden olmaktadır.
Bronşiolda da (broştan ayırılan daha küçük dallar) enfeksiyona bağlı bir balgam artışı olacağından, zorlanarak giren çıkan hava, ıslık sesine benzer bir sesin çıkmasına neden olmakta, balgamı yerinden oynatmakta (bir bakıma fokurdatma) ve bu kulağımıza hırıltı ya da hışıltı olarak gelmektedir. Bu arada zor giren ve çıkan hava, oksijen alımını azaltacağı için beyin tarafından idare edilen bir mekanizma ile çocuk otomatik olarak daha sık nefes almak isteyecek ve bu da sık soluma olarak gözlenecektir.
Bu nedenle, anne-babalar hırıltı nefes alma duyduklarında, çocuklarının sık nefes aldığını tarif ederler. Ayrıca karnının sık sık inip kalktığı, sanki çocuk karnından soluyor gibi göründüğü de gözlemlenir. Hırıltılı nefes alıp veren bir çocukta, balgam artışı, iltihap, broşlarda kasılma yada yabancı cisim gibi broşları daraltarak hava geçişini engelleyen bir durum vardır:
Hırıltı ve Nefes Darlığı Nasıl Fark Edilir?
Öncelikle çocuğun nefes sayısı artar. Çocuk daha çok hava ve oksijen alabilmek için burun kanatlarını açar. Bu çocuklarda her nefes almada burun kanatlarında açılma ve oynamalar görülürü. Normal şartlarda nefes alma zorluğu ve hırıltının olmadığı durumlarda burun kanatları nefese katılmaz.
Hırıltı Daha Çok Ne Zaman Olur?
Aynı zamanda çocuk daha güçlü nefes almak için, solunum kasları dediğimiz diyafram, göğüs kasları, boyun kasları gibi kaslarını daha güçlü ve hızlı kasar. Bunun sonucunda o kasların olduğu yerlerde göğüs içine doğur bir çekime olur. Alınan ve verilen nefesteki havanın asıl zorlanması, nefes verirken olur. Bunun nedeni, nefes kaslarının bu dönemde daha az çalışmasıdır. Bu nedenle hırıltı daha çok nefes verirken olur. Bu anne tarafından cızıltı şeklinde ağzından gelen nargile sesi şeklinde, göğsü elleyince kedi mırıltısı şeklinde tarif edilebilir.
Özellikle Bebeklerde Üst Solunum Yolu ve Akciğer Muayenesi Yapılmalı
Bazen ise horultu şeklinde olabilir. Ancak yukarıda belirtildiği gibi, bazen üst solunum yolu kaynaklı sesler de hırıltı ile karışabilir. Bu nedenle, özellikle küçük bebek ve çocuklarda iyi bir üst solunum yolu ve akciğer muayenesi yapmak gerekir. Dikkatli bir çocuk doktoru, solunum sayısında artışı, bahsedilen çekilmeleri, akciğeri dinleyince kulaklıktan gelen ıslık sesini fark edebilir. Yalnızca bebeklerde eğer özellikle huzursuzca solunum seslerini değerlendirmek zor olabilir.
Çocuklarda Hırıltının Nedenleri Nelerdir?
Çocuklarda akciğerin bir bölümü ya da tüm broşları ilgilendiren daralmalar hırıltı yapabilir. Bu durum genellikle, bronşun içinden kaynaklanan ve mikrobik olan ya da olmayan iltihabi nedenlere bağlıdır. Bunların başında, çocuklarda en sık 6 ay ile 3 yaş arasında görülen bronşiolit gelir.
Bronşiolit, küçük çaplı bronşların sıklıkla virüsler tarafından iltihabıdır. Çocukların yaklaşık % 10’u, ilk 3 yaşta en az bir kez bronşiolit geçirir. Bunlardan yaklaşık % 30’u, bir kez daha geçirir. Bu çocuklarda önce virüsün yaptığı üst solumun yolu enfeksiyonu olan nezle ve grip bulguları görülür, arkasından sıkışarak hırıltılı nefes alıp vermeleri gözlenir.
Ayrıcabronşiolit geçiren çocukların enfeksiyon etkeninin virüse karşı aşırı ya da aksine az bağışık yanıt verdiği için uzun süre bronşiolde kaldığı iddia edilmektedir. Ancak bu çocukların ailesi bir alerjik hastalık yatkınlığı da olabilir ve bu durum erken çocukluk döneminde saptanamayabilir.
Astımın ilk Bulgusuna İlk 5 Yaşta Rastlanıyor
Bir başka önemli ayrıntı, yapılan çalışmalarda astımın ilk bulgusunun % 70 oranında ilk 5 yaşta başladığıdır. Yani bu geçirilen bronşiolit, astımın ilk atağı da olabilir. Yineleyen bronşiolit tablosu bu üç neden açısından riskin olduğunu gösterir.
Ancak yineleyen bronşiolit veya hırıltılı solunum yakınmasının olduğu durumlarda, bu üç ana neden yanında kistik fibrozis gibi doğuştan gelen akciğer hastalıkları, mideden yemek borusuna, oradan da akciğere olan kaçakların olduğu (gastroözafageal reflü) diğer birçok hastalık da ayırt edilmelidir.
Solunum sisteminin üst kısmındaki ağız ve burundan başlayarak en alt kısımdaki küçük bronşlara kadar olan seviyelerde, enfeksiyonlar dışında bu yolu daraltan doğumsal anatomik bozukluklar da solunum sıkıntısı ve hırıltıya sebep olabilir.
