Küçük Çocuklarda Parmak Emme Psikolojik Sorun Belirtisi mi?

Elif Koca Erol
Yayın : 05.04.2018 - Güncelleme : 30.07.2025

Parmak emme, bebeklikten yürümeye başlayan çocuklara kadar çocuklarda yaygındır, ancak bu alışkanlık, başa çıkma yöntemi olarak bu yöntemi kullanmaya devam ederlerse duygusal gelişimleri üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Bazı küçük çocuklar, duygularını düzenlemelerine ve stresi azaltmalarına yardımcı olabilecek şekilde parmaklarını emerek kendilerini rahat hissederler. 

Bazı dönemlerde çocuğun emme refleksi, yiyeceklerden battaniyesine, oyuncağına veya parmağına kayar. Parmak emme alışkanlığı erken yaşlarda, bazı dönemlerde % 80’lere varan yaygınlık gösterir.

Doğmadan henüz anne karnında başlayan bu durumun 3-4 yaşına kadar görülmesi normal karşılanırken, en geç 5-6 yaşında sona ermesi beklenir. Bu yaşlardan sonra çocuk parmak emmeye devam ederse, psikolojik bir sorun olduğu düşünülerek uzmana başvurma faydalı olur.

Peki parmak emme alışkanlığını nasıl önleyebilirsiniz? Uzman Pedagog Elif Koca Erol’a sorduk…

• Her zaman olduğu gibi parmak emme problem haline gelmişse, nedenini tespit edip ortadan kaldırmak, ilk önce atılması gereken adım olacaktır. 

• Çocuk gelişiminin bir parçası olarak 3-4 veya 5-6 yaşları arasında parmak emme davranışı gösteriyorsa, bunu problem olarak görüp panik yapmamak gerekir.  

• Parmak emme davranışından dolayı çocuk kesinlikle utandırılamamalı, yargılanmamalıdır. Bu gibi olumsuz tavırlar çocuğun davranışı pekiştirmesini sağlar. 

 Parmak Emme Psikolojik Sorun Belirtisi mi? 

• Çocukla yeteri kadar ilgilenilmeli, sevgi gösterilmelidir. 

• Çocuk kendisini herhangi bir nedenden ötürü başarısız hissedip özgüven kaybı yaşamamalıdır. 

• Çocuğa armak emmenin parmağına ve dişlerine zararl olabileceği, anlayabileceği bir dille, bıktırılmadan ya da inatlaşmasına izin verilmeden anlatılmalıdır. 

• Parmak emme davranışını aklına daha az getirmek için çocuğu oyun oynatarak oyalamak, parmak oyunları öğreterek sık sık tekrarlatmak faydalı olacaktır. 

• Çocuk yalnız kaldığı, ne yapmak istediğini bilmediği zamanlarda bu alışkanılk sıklık gösterir. Mümkün oludğunca yapılan işlere, çocuğun beceremediği düşünülmeden dahil edilmelidir. Örneğin, anne yemek yaparken, çocuğa da sebzeleri yıkama gibi basit görevler verebilir.  

• Parmak emme davranışı uzun süredir devam ediyorsa ya da çocuğun parmağında incelme, dişlerinde bozukluk ortaya çıktıysa, problemin psikolojik nedenleri olduğu düşünülür ve uzmana başvurmak gerekir. 

Çocuğunuz parmağını emiyorsa ne yapmalısınız?

Parmak emme alışkanlığını ortadan kaldırmanın tek bir yolu yoktur. Genellikle zaman ve ebeveynler ile terapistlerin işbirliği gerektiren karmaşık bir sorundur.

Eğer çocuğunuz çok küçükse, emmek doğal bir gelişim evresidir ve bebek kendi kendine başparmağını emmeye başladığı anda, doğal olarak bunu bırakacaktır.

Aşırı parmak emme

Geçmişte başparmağı bantlamak, eldiven giymek, hardal veya acı oje sürmek gibi yöntemler yaygındı. Psikoloji, çocuklarda başparmak emme ihtiyacının başka bir alışkanlıkla yer değiştirmediğini gösterdiği için bu yöntemler artık terk ediliyor. Başparmağını emen ve güçlü bir emme ihtiyacı duyan bebeklere bir ısırık veya emzik verebiliriz.

Bu çözümün karşıtları olabilir, ancak parmak emmeye göre önemli ve yadsınamaz bir avantajı vardır: emziği veya diş kaşıyıcıyı istediğiniz zaman çocuğunuzdan alabilirsiniz, ancak başparmakta bu olanak yoktur. Başparmak serttir ve damak yapısına uyum sağlamaz, bu nedenle dişleri ve damağı deforme eder.

Daha büyük çocuklarda, dikkatlerini emme aktivitesinden uzaklaştırmaya çalışabilirsiniz. Bunlar arasında elleriyle oynamak, örneğin tekerlemeler söyleyerek alkışlamak, ellerini göstererek şarkı söylemek, resim çizmek, blokları veya bulmacaları birleştirmek yer alabilir.

Aşırı Parmak Emme Hangi Sorunlara Yol Açar?

Ancak aşırı parmak emme, sosyalleşmede aşağıdaki sorunlara yol açabilir:

Güvensizlik

Çocuklar büyüdükçe, özellikle akranları veya başkaları olumsuz yorumlarda bulunursa, parmak emme alışkanlıkları konusunda bilinçlenebilirler. Rahatlamak için sürekli parmak emmeye güvenmek, bağımlılık duygusu yaratabilir ve parmakları olmadığında yetersizlik veya güvensizlik duygularına yol açabilir.

Zorbalık

Parmaklarını emen çocuklar, akranlarının alay veya küçümsemelerine maruz kalabilirler. Bu sürekli olumsuz ilgi, öz saygılarını zedeleyebilir ve sosyal engeller yaratarak duygusal refahlarını daha da olumsuz etkileyebilir.

Zayıf Başa Çıkma Becerileri

Olgun başa çıkma becerileri ve bağımsızlık geliştirememek, uzun süreli parmak emmeyle ilişkili bir diğer endişe kaynağıdır. Parmak emme, çocuklar için genellikle bir rahatlama ve stres atma kaynağı görevi görür.

Bu alışkanlık devam ederse, çocuklar başa çıkma mekanizması olarak yalnızca parmak emmeye yönelebilir ve bu da zorluklarla veya duygularla başa çıkmanın daha etkili ve olgun yollarını geliştirmelerini engelleyebilir.

İzolasyon ve Geri Çekilme

Utanç veya yargılanma korkusu nedeniyle çocuklar, eleştiriden veya olumsuz ilgiden kaçınmak için sosyal ortamlardan uzaklaşmayı tercih edebilirler. Bu izolasyon, yalnızlık duygularına yol açarak duygusal mücadelelerini daha da kötüleştirebilir ve sağlıklı sosyal ve duygusal gelişimlerini engelleyebilir.

Bağımlılık Davranışı

Parmak emme, beyin üzerindeki fizyolojik etkileri nedeniyle bir bağımlılığa benzetilmektedir. Bağımlılığa olan benzerliği, bir çocuğun beynini sağlıksız yollarla rahatlatıcı veya zevk verici hisler aramaya şartlandırabilir. Bu şartlandırma, ileride başka bağımlılık yapıcı davranışlarda bulunma olasılığını artırarak daha ciddi duygusal ve psikolojik sorunlara yol açabilir.

Çocuğunuzun Parmak Emmesini Durdurmak İçin İpuçları

Çocuğunuzun parmak emme alışkanlığını kırmaya çalışırken sabır ve azim gerçekten işe yarar. Önemli bir ipucu, çocuğunuzun parmak emme alışkanlığına neden olan tetikleyicileri (can sıkıntısı, kaygı veya uyku hali gibi) tespit etmektir. Tetikleyicileri belirledikten sonra, çocuğunuzun ellerini meşgul edecek bir oyuncak veya aktiviteyle dikkatini dağıtmayı deneyebilirsiniz.

Bir diğer ipucu da, çocuğunuz parmak emmediğinde onu cezalandırmak yerine, onu övmek ve ödüllendirmektir. Olumlu pekiştirme, çocuğunuzun bu alışkanlığı bırakmasına yardımcı olmakta çok etkili olabilir.

Çocuğunuza Yardım Edin

Çoğu zaman en iyi strateji, davranışı görmezden gelmektir. Çocuğunuz dört yaşından büyükse veya ısırıkta kayma ya da takıntılı davranış belirtileri ortaya çıkıyorsa, bir sonraki ziyaretinizde bundan bahsetmelisiniz. Çocuğunuzun evde bu alışkanlığı kontrol altına almasına yardımcı olmanın bazı yolları şunlardır:

Çocuğunuzun parmağını veya emziğini emmemesi durumunda onu övün.

Çocuğunuzun kaygılı olduğunda parmağını emdiğini fark ederseniz, onunla konuşun ve sakin bir şekilde neden kaygılı veya üzgün hissettiğini sorun.
Çocuğunuz parmağını veya emziğini belli bir süre emmediğinde onu küçük bir ödülle ödüllendirin.

Bunu bir oyuna dönüştürün! Çocuğunuz için bir çizelge hazırlayın ve her günü altın bir yıldızla işaretleyin, böylece gelişimini görebilir ve motivasyonunu artırabilirsiniz.

Son olarak, zaman içinde tutarlı bir yaklaşım, olumlu ve etkili sonuçlar doğurabilir.