Okul Çağındaki Çocukların Gelişimlerini Destekleyen 9 Beslenme Tüyosu

Melis DEMİRYAS
Yayın : 12.09.2022 - Güncelleme : 06.03.2024

Okullar açıldı, ilköğretim ve ortaöğretim öğrencileri ders başı yaptı. Okul çağı çocukların beslenmesinde metabolik faaliyetler artacağı için ihtiyaçlarda artacaktır. Besinlerin kaliteli ve yeterli olmasının çocukların sağlıklı fiziksel gelişimleri için oldukça önemli olduğunu söylüyor uzmanlar. 

Okullar açıldı, yeni eğitim öğretim dönemi başladı. Okul döneminde öğrencilerin yeterli ve dengeli beslenmesinin de önemli olduğunu belirten İstinye Üniversitesi (İSÜ) Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Öğr. Üyesi Yeter Çelik, beslenmenin büyüme ve gelişmenin ideal olarak sağlanmasında, bağışıklığın gelişmesinde, okul başarısının artmasında önemli bir role sahip olduğuna dikkat çekiyor.

Özellikle okul çağındaki çocuklarda; derse odaklanmak, hafızayı güçlendirmek için antioksidanlardan, vitamin ve minerallerden zengin, sağlıklı yağlar içeren dengeli bir beslenme son derece önemli. 

Sağlıklı beslenmenin öneminin ailelere ve öğrencilere anlatılması gerektiğini söyleyen Dr. Öğr. Üyesi Çelik bu dönemde dikkat edilmesi gerekenleri 9 maddede sıralayarak ailelere önerilerde bulunuyor. 

Okul çağındaki çocukların beslenmesi 

 Okul Çağında Doğru Beslenme Neden Önemli?

1. Okul Çağındaki Çocuk Nasıl Besenmeli?  

Öğrenciler için okul döneminde önem taşıyan bir konu da beslenme alışkanlıkları. Öğrencilerin yeterli ve dengeli beslenmesi; büyüme ve gelişmenin ideal olarak sağlanmasında, bağışıklığın gelişmesinde, okul başarısının artmasında önemli bir role sahip. Okul çağı, beslenme alışılanlarının kazanıldığı bir dönem olduğundan ayrı bir önem taşımaktadır. 

2. Ergenlik Döneminde Sağlıksız Beslenme Yaygınlaşır 

Genellikle bu dönemi izleyen ergenlik döneminde çocukların sağlıksız besin seçimleri yaygınlaşır. Okul çağında çevresel faktörler ile şekillenir ve çocuğun büyüme-gelişmesini, vücut yapısı ile bileşimlerini etkiler.

Küreselleşme, kentleşme, ekonomik zorluklar, besin güvenliğinin azalması, bilgisizlik, geleneksel besin kültüründe kayıplar yeterli besin öğelerinin alınamamasında ve gereksiz doymuş yağ, tuz ve şeker tüketiminin artışına sebep olmaktadır.

Sağlıklı beslenme eğitimleri hem ailelere hem de öğrencilere anlayabileceği yöntemler kullanılarak anlatılmalı sağlıklı beslenme alışkanlıklarının temeli atılmalıdır.

Okul Çağında Beslenme Nasıl Olmalı?

3. Besinler Kaliteli ve Yeterli Olmalı 

Her öğünde farklı besin gruplarından tüketilmelidir. Beslenmede 5 ana besin grubu vardır (süt ve ürünleri, yumurta ve et grubu, sebze grubu, meyve grubu, yağ grubu). Yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlamak ve besin çeşitliliğini artırmak için her gün bu 5 besin grubundan yeterli miktarlarda tüketilmelidir.

Bu dönemde ve devamındaki ergenlik döneminde kemik kitlesinde artış fazladır. Besinlerle yeterli kalsiyum almak ve düzenli egzersiz yapmak, üst düzey kemik kitlesine ulaşmak için gereklidir.

4. Basit Ama Sağlıklı Ara Öğünler

Okulda kalma süresi uzun olduğunda, tüketimi basit ara öğünler hazırlanmalıdır. Öğle öğünü okulda yemek çıkmıyorsa evden getirebilir.

Öğrencilere temel beslenme bilgilerinin verilmesi, öğrenilen bilgilerin davranışa dönüştürülmesi, yanlış beslenme alışkanlıklarına zamanında müdahale edilmesi ve beslenme davranışları ile örnek olma konusunda, velilerin yanı sıra, öğretmenlere de önemli sorumluluklar düşmektedir.

Okul çağında beslenmede öğrenciler için en önemli öğün kahvaltıdır.

5. Okul Çağında Kahvaltı Öğünü Atlanmamalı 

Öğrencilerle birlikte yeterli ve dengeli beslenme konusunda çeşitli etkinlikler (bilgi yarışması, sınıf gazetesi, beslenme köşesi vb.) düzenlemeli ve bu konunun öğrenciler arasında tartışılmasına zemin hazırlamalıdırlar.

Öğrencilerin kahvaltı yapıp, yapmadıklarını sorgulamalıdır. Öğrenciler için en önemli öğün kahvaltıdır. Çocukların her sabah düzenli olarak kahvaltı yapma alışkanlığı kazanmalarına özen gösterilmelidir.

Kahvaltı yapan öğrenciler; derslere daha çok ve aktif katılır, problemleri daha kolay çözer ve derse, öğrenmeye daha iyi odaklanırlar. Ayrıca kahvaltı yapan çocuklarda obezite görülme oranı daha azdır.

Okul Çağı Çocuk Beslenmesinde Sık Yapılan Yanlışlar Neler?

6. Gelişme Çağındaki Çocuk Öğün Atlamamalı 

Gün boyu fiziksel ve zihinsel performansın en üst düzeyde tutulabilmesi, düzenli olarak ara ve ana öğünlerin tüketilmesi ile mümkündür. Bu nedenle, öğün atlanmamalıdır. Günlük tüketilecek besinlerin 3 ana, 2 ara öğünde alınması en uygun olanıdır.

Okulda veya evde dinlenirken ve ders çalışırken açlık hissedildiğinde tüketilen besinlere dikkat edilmelidir. Örneğin, şeker ve şekerli besinler, cips, gazlı içecekler yerine süt, yoğurt, sütlü tatlılar, ekmek arası peynir, taze sıkılmış meyve suları ve kuru meyvelerin tüketiminin tercih edilmesi çocukların sağlıklı beslenmeleri açısından daha yararlıdır.

Çocukların gerek okul yönetimi gerekse de ebeveynleri tarafından sevdikleri herhangi bir spor dalı ile ilgilenmeleri teşvik edilmelidir. Öğrencilerin boy ve ağırlık artışlarını takip etmeli ve değerlendirmelidirler.

Okul Çağındaki Çocuğunuza Sağlıklı Beslenme Alışkanlıkları Kazandırın 

7. Doğru Beslenme Derse Daha İyi Odaklanmayı Sağlar

Bazı besinler derslere odaklanma noktasında yardımcı olur. Derse odaklanmak, hafızayı güçlendirmek için antioksidanlardan, vitamin ve minerallerden zengin, sağlıklı yağlar içeren dengeli bir beslenme önemlidir. Bu dönemde basit şeker, şeker içeren hazır ürünler, işlenmiş gıdaların sık tüketilmesi odaklanmayı ve hafızayı olumsuz etkilemektedir.

• Yağlı tohumlar sağlıklı yağ asitleri, antioksidanlar, mineraller ve vitaminler açısından oldukça zengin olan ceviz, badem, fındık, antioksidan kapasitesi yüksek olan vitamin E, hücre zarlarını serbest radikallerden korur. Kahvaltı ve ara öğünlerde yer verilebilir.
• C vitamini deposu ve lif kaynağı olan yeşil yapraklı sebzeler anti-inflamatuar özellikleri vardır. Özellikle ana öğünlerde çiğ ya da pişmiş tercih edilmelidir. Domates, havuç ve kırmızı biberde bulunan antioksidan beynin daha uzun süre sağlıklı kalmasını sağlıyor.
• Kakao, beyni ve bilişsel işlevlerini destekleyici flavonoidlerden zengindir. Yağlı balıklar omega 3 yönünde zengindir. Omega-3 yağ asitleri zihinsel konsantrasyonu ve hafızayı iyileştirmeye yardımcı olmaktadır.
• Yumurta, kaliteli proteindir. Özellikle yumurta sarısı, beyin fonksiyonlarını ve gelişimini desteklemek B grubu vitaminleri, folik asit ve kolin açısından zengin bir kaynaktır.

8. Okul Çağındaki Sağlıklı Beslenme Alışkanlıkları Çocukluk Obezitesini Önler

Çocukluk çağı obezitesi hassas bir konudur. Çocuğunuz sağlıklı kilosunun üzerindeyse, çocuğunuzu fazla kilolu veya obez olarak etiketlememek en iyisidir. Bunun yerine, çocuğunuzun sağlıklı bir kiloya ulaşmasına yardımcı olmak için ailenizin yapması gerekenleri gözden geçirebilirsiniz.

Çocuğunuzla aşırı kilo ve obezite hakkında konuşmak için ipuçları:

• Kilo vermek yerine sağlık ve sağlıklı yaşam tarzına odaklanın.
• 'Şişman', 'iyi', 'kötü', 'tombul' veya 'obez' gibi etiketler yerine 'sağlıklı kilonun üzerinde' gibi terimler kullanmaya çalışın. Küçük çocuklar için, kiloları hakkında onlarla konuşmaktan kaçının.
• Çocuğunuzun görünüşüyle ilgili olmayan niteliklerini övün ve onu destekleyin. Örneğin, 'Okul ödevlerini yapma şeklini beğendim', 'Kardeşine derslerinde yardım ettiğin zaman seninle gurur duyuyorum' ve 'Konuşmadan önce sakin olman harika.' gibi.
• 'Yapmamalısın...' veya 'Bunu yapmamalısın' gibi şeyler söylemekten kaçınmaya çalışın. Çocuklar "dırdır" ettiğinizi hissedebilir ve sebeple istediğinizi yapma olasılıkları daha düşük olabilir.

Fazla kilolu ve obez olmak çocuklar için önemli sağlık sorunlarıdır. Çocuğunuzun, bu döneminde kilo sorunuyla baş etmesine yardımcı olursanız, ileriki yaşamına, aşırı kilo ve obezite sorunları gibi sorunları yaşama olasılığı azalır.

9. Çocuğa Sağlıklı Beslenme Alışkanlıkları Kazandırmanın Yolları 

Sağlıklı beslenme alışkanlıkları evde başlar. Çocuğunuza sağlıklı besleyici gıdalar vermek, büyümeleri ve gelişmeleri için önemlidir. 

Ayrıca çocuğunuzun etrafını  sağlıklı beslenme alışkanlıkları ve yiyeceklerle ilgili mesajlarla çevrelemeye yardımcı olur. Bu, çocuğunuzun sağlıklı yiyecek seçimleri yapmasına yardımcı olabilir.

Okul Çağındaki Çocuğunuz İçin Sağlıklı Beslenme Alışkanlıkları Kazandıracak Birkaç Fikir: 

• Kolayca görülebilecek bir yerde taze meyve dolu bir kase hazır olsun. Mutfak masasına veya tezgahına kolayca ulaşabileceği bir yer önemli. Atıştırmalık olarak çocuğunuz yemeklerden sonra hala açsa ona meyve verebilirsiniz.
• Kilerinizi ve buzdolabınızı bol miktarda sağlıklı, besleyici yiyecekler bulunsun.
• Farklı renk, doku ve tatlara sahip meyve ve sebzeleri seçmeye çalışın. Çeşit ne kadar fazla olursa, çocuğunuzun yemekle ilgileneceği bir şey bulması o kadar olasıdır.
• Çocuğunuzu yemek planlama ve hazırlama sürecine dahil edin. Çocuğunuz yemeğin yapılmasına yardım ettiğinde, onu yeme olasılığı daha yüksektir.
• Mümkün olduğunca  aile olarak sağlıklı yemeklerin tadını birlikte çıkarın Ayrıca kahvaltıda ve hafta sonları birlikte sağlıklı yemek yeme fırsatları yaratın.
• Yemek yerken televizyonu kapatın. Bu şekilde çocuğunuz yemeye ve sunduğunuz taze sağlıklı yiyecek seçeneklerine daha dikkat eder.
• Çocuğunuz için sağlıklı gıda mesajları olan kitapları okuyun – örneğin meyve ve sebze resimleri olan kitaplar. Çocuğunuzun farklı türleri, renkleri, şekilleri vb. işaret etmesini sağlayın.

Okul çağı çocuk beslenmesinde merak ettiğiniz soruları, sorunları bize yazın, uzmanlardan aldığımız bilgileri sizlerle paylaşalım.

Tüm çocuklarımıza sağlıklı ve başarılı bir eğitim dönemi dileriz.