Bebeklerde Orta Kulak İltihabı Nasıl Önlenebilir?

Melis DEMİRYAS
Yayın : 13.10.2010 - Güncelleme : 22.02.2024

Soğuk algınlığından sonra orta kulak iltihabı (kulak enfeksiyonu) çocuklarda en sık görülen hastalıktır. Yapılan son araştırmalara göre, çocuğunuzun beş yaşından önce sadece bir kez kulak enfeksiyonu olması büyük bir şanstır. Çocukların üçte biri üç yaşından önce en az üç kez kulak enfeksiyonuna yakalanmaktadır.

Çocuğunuzda kulak akıntısı, işitme güçlüğü, sürekli kulaklarını çekiştirme, kaşıma, huzursuzluk gibi belirtiler varsa orta kulak iltihabı olabilir. 

Bebeklerde kulak enfeksiyonunu önlemeye yardımcı olacak öneriler.

Bebeklerde Kulak Enfeksiyonları Nasıl Önlenir?

1. Çocuklarda Kulak Enfeksiyonu Nedenleri

Ortakulak iltihabı, kulak zarının arkasındaki ortakulak boşluğunun mikrop kapmasıdır. Mikropla buraya genellikle boğazdan gelir. Boğaz ile ortakulak arasındaki kanal (östaki borusu) çocuklarda çok kısa olduğu için boğazdaki enfeksiyon ortakulağa kolayca geçebilir.

Genellikle tek kulak etkilenir. Çocuğunuz özelikle iki yaşından önce ortakulak iltihabı geçirirse, bunun soğukalgınlığı ya da boğaz enfeksiyonları sırasında aynı kulakta yeniden ortaya çıkması olasılığı yüksektir.

Kulak enfeksiyonu orta kulak boşluğunun iltihaplanmasıdır. Küçük çocuklarda, soğuk algınlığı virüsünden kaynaklanan tıkanıklık ve şişlik, östaki borusunun tıkanmasına neden olarak sıvı birikmesine ve bakterilerin orta kulakta hapsolmasına neden olabilir. 

Küçük çocuklar yılda ortalama 10 ila 12 viral soğuk algınlığına yakalanır ve bu da kimi zaman kulak enfeksiyonlarının başlamasına neden olabilir. 

Doktorlar öncelikle kulak enfeksiyonu olup olmadığını belirlemek için, kulak zarında şişkinlik ve kızarıklık olup olmadığına; kulak zarının arkasında sıvı olup olmadığına bakarlar. Küçük çocuklarda ve bebeklerde anatomileri gereği kulak enfeksiyonlarına ilişkin risk faktörleri de daha yüksektir. 

Çocukların östaki tüplerinin çapı küçüktür ve yetişkinlere göre kafada daha yatay durur. Bu, östaki borusunun tıkanma olasılığını artırır ve bu da kulak enfeksiyonuna yol açar.

Çocuklar büyüdükçe östaki borusu değişir ve kulak enfeksiyonu sorunu yaşama olasılığı azalır. Çocuklarda genellikle ilk iki ila üç kıştan sonra kulak enfeksiyonu eğilimi ortadan kalkmaya başlar. 

Çocuklarda Kulak Ağrısı Neden Olur? 

2. Çocuklarda Kulak Enfeksiyonunun Belirtileri Nelerdir?

• Kulakta, çocuğunuzun uyumasını bile engelleyebilen aşırı bir ağrı.
• Konuşacak yaşta değilse çocuğunuzun ağlaması ve sık sık kulağını ovması
• Küçük bebeklerde ağlama, iştah kaybı ve özellikle üşüttükten sonra genel hastalık belirtileri
• Ateşin yükselmesi
• İşitme güçlüğü

3. Kulağı Ağrıyan Çocuk İçin Ne Yapmalı?

Çocuğunuzun kulak ağrısının gidermeye çalışın. Terfomoru (sıcak su torbası) ılık suyla doldurup havluyla sardıktan sonra kulağını bunun üzerine dayayarak dinlenmesini sağlayın. Küçük bebekler, yüzleri yansa da termoforu itemezler. Bu nedenle, termofor kullanmayın, onun yerine yumuşak bir havluyu ısıtıp kulağına dayayın.

Çocuğunuzun kulağı çok ağrı veriyorsa doktorunuzun önerdiği dozda ağrı kesici bir şurup içirin. Akıntı geldiğini fark ederseniz, kulağına bir şey sokarak temizlemeye çalışmayın; yalnızca kulağının üzerine temiz bir mendil koyun. Hasta kulağının üzerine yatmasını söyleyin; böylece akıntı kolayca boşalır.

• Muayenede Ne Görülür?

Muayene bulguları orta kulak iltihabının türüne göre değişir. Bakterilere bağlı iltihapta kulak zarı oldukça kızarık, bombeleşmiş görülür. Seröz otitis media'da kulak zarındaki en önemli bulgu, zarın içe doğru çökmesidir. Kızarıklık yine görülebilir. Kronik iltihaplarda ise kulak zarında delik ve varsa akıntı görülür. 

4. Çocuklarda Kulak Enfeksiyonları Nasıl Önlenir?

Bebeklerde ve çocuklarda kulak enfeksiyonlarının nasıl önlenebileceğine dair altı öneri: 

Aşılar: Pnömokok aşısı (Prevnar 13) ve grip aşısı, hastalıkları önlediği için kulak enfeksiyonlarını önlemeye yardımcı olabilir.

El yıkama: Tüm aile üyelerinin el yıkama alışkanlığı kazanması hastalığın yayılmasını önleyebilir. El yıkama; yemeklerden önce ve hapşırdıktan, öksürdükten veya burnunuzu üfledikten sonra özellikle önemlidir.

Biberon Kullanımı: Bebekler yatay pozisyonda biberonla beslenirse orta kulak boşluğuna sıvı kaçabilir ve kulak enfeksiyonu riskini artırabilir. Bu nedenle bebeğinizi daha dik bir açıyla beslemeyi deneyin.

Emzik Kullanımı: Yapılan çalışmalarda emzik kullanımı ve parmak emmenin kulak enfeksiyonu riskini üç kat artırdığı görüldü. Çalışma, emmenin kulak kanalının anormal şekilde açılmasına neden olduğunu ve daha fazla bakterinin içeri girmesine izin verdiğini öne sürüyor. Emziklerin yalnızca yatmadan önce veya daha kısa süreliğine kullanılmasına izin vermeyi deneyin.

Sigara içmek: Küçük çocuğunuzu, mümkün olduğunca pasif içicilikten uzak tutun. Sigara dumanına maruz kalma, solunum ve kulak enfeksiyonları riskini artırabilir.

Kulak kiri: İster inanın ister inanmayın, çocuğunuzun kulağındaki kulak kiri aslında faydalıdır. Kulak kiri kulak kanalının korunmasına yardımcı olur ve antimikrobiyal özelliklere sahiptir, yani bakteri gibi mikroorganizmaların büyümesiyle savaşır. Ancak kulak kiri çok kalınlaşırsa çocuklarda işitme sorunlarına neden olabilir.

Kulak Enfeksiyonuna Dönüşmesi Nasıl Önlenir?

Soğuk Havalarda Şapka Kullanın: Su ve soğuk hava diğer iki ortak endişedir. Kulak kanalındaki su, kulak kanalında bir enfeksiyon olan yüzücü kulağına yol açabilir. Ancak çocuğun kulak zarı sağlamsa bu durumun orta kulak enfeksiyonuna yol açmaması gerekir. 

Aynı şekilde soğuk hava da doğrudan kulak enfeksiyonuna neden olmaz ancak kulak ağrısına neden olabilir. Rahatsızlığı önlemek için hassas çocuğunuzun kulaklarını şapkayla kapattığınızdan emin olun.

Soğuk havalarda çocuğunuzun kulaklarını sıcak tutun. Soğuk algınlığı sırasında mutlaka doktorunuza danışarak mentollü damla ya da pomat kullanabilirsiniz. Bunlar, burundaki tıkanıklığı giderir ve enfeksiyonun kulağa geçmesini önler. 

5. Kulak Enfeksiyonları Nasıl Tedavi Edilir?

Ateş, uyku güçlüğü, normalden daha fazla ağlama ve kulakların çekiştirilmesi kulak enfeksiyonu belirtisidir. Çocuğunuzun kulak enfeksiyonu olduğunu düşünüyorsanız en iyi tedavi seçeneği için öncelikle doktorunuza danışın. Kulak enfeksiyonları genellikle reçeteli antibiyotiklerle tedavi edilir ancak doktoronuza danışarak, bekle ve gör yaklaşımını da uygulayabilirsiniz.

Orta Kulak Enfeksiyonu Nasıl Geçer?

• Eğer Çocuğunuz Sık Sık Sık Kulak Enfeksiyonu Yaşıyorsa Dikkat!

Çocuğunuzun kulağında iltihap oluşur ya da akıntı gelirse en kısa zamanda doktorunuza danışın. 

Tedavi sırasında verilen antibiyotikler çocuğunuzu alerjik reaksiyon, antibiyotik direnci gelişimi veya bağırsak gibi vücuttaki sağlıklı bakteriler üzerinde olumsuz etki riskiyle karşı karşıya bırakabilir. Kulak tüpleri kronik kulak enfeksiyonu olan çocuklar için de bir seçenektir.

Çocuğunuz hangi sıklıkta kulak enfeksiyonu sorunu yaşıyor? 

• Son altı ayda üç kez kulak enfeksiyonu
• Geçen yıl dört kulak enfeksiyonu
• Üç ay veya daha uzun süren kronik orta kulak sıvısı

Doktor ayrıca kulak enfeksiyonlarının çocuğun işitme duyusunu, dengesini, gelişimini, yüz veya baştaki doğum kusurlarını ve kronik kulak rahatsızlığını nasıl etkilediğini de dikkate alır. 

Kulak tüpü prosedürü, kulak zarında küçük bir kesi açılmasını, orta kulak boşluğundan sıvının emilmesini ve küçük bir boncuk gibi görünen küçük bir plastik tüpün yerleştirilmesini içerir. Kulak tüpleri havanın orta kulak boşluğuna ulaşması için başka bir yol sağlar ve sıvının akmasını sağlar. Kulak tüpleri genellikle 6 ile 18 ay arasında düşer. Bazen cerrahi olarak çıkarılmazlar ve çıkarılmaları da gerekmez. Ayrıca tüpün yerleştirildiği delik bazen kendiliğinden iyileşmez. Böyle bir durumda ameliyatla onarılacaktır.

İşlem anestezi gerektirir ve tamamlanması genellikle 15 dakikadan az sürer. Tüpler hakkında tartışma zamanı geldiğinde, ebeveynler, çocuk doktorları ve Kulak Burun Boğaz cerrahlarıyla birlikte karar alma sürecinde yer alırlar.