Aileler Çocuklarının Dil Eğitimine Nasıl Destek Olabilir?

Prof. Dr. Sinan Canan
Yayın : 21.11.2016 - Güncelleme : 23.03.2025

Yeni bir dil gerçekten de yeni bir dünyaya açılan kapı anlamına geliyor. Peki ama çocuklarda dil öğrenme için en ideal yaş nedir? Hangi yaştan sonra dil öğrenmek güçleşir?  Yabancı dili öğrenmenin en etkili yolu nedir? Aileler çocuklarının dil öğrenimini kolaylaştırmak için ne yapabilir? İşte, tüm bu soruların yanıtları.

Üsküdar Üniversitesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi, Sinirbilimci Prof. Dr. Sinan Canan, dil öğrenmenin doğuştan gelen bir yetenek olduğunu belirterek; “Özellikle 7 yaşına kadar kişi kaç dil öğrenirse onları ana dili gibi kullanabiliyor. 7-10 yaşından sonra ise yeni dili beyin tercüme usulüyle öğreniyor ve ancak 3-4 sene kullanırsa akıcılık kazanıyor” dedi.  

Aileler ve eğitimcilerin özellikle gençlere yabancı dilin sınav için öğrenilen bir şey olmadığını, günümüzde vazgeçilmez bir beceri olduğunu kavratmaları gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Sinan Canan, ebeveynlere şu tavsiyelerde bulundu.  

 Prof. Dr. Sinan Canan:  "Yabancı dili eğlenceli, çocukların katılarak ve öğrenmek isteyebilecekleri bir aktiviteye dönüştürecek birkaç sihirli formülü kullanarak çok rahat gerçekleştirebiliriz."

Yabancı Dil Nasıl Kolay Öğrenilir?

1. Dil Öğrenme Doğuştan Gelen Bir Yetenektir 

Yabancı bir dil, konuşarak ve dinleyerek öğrenilir. Bizim eğitim sistemimiz sadece sınav geçmeye odaklı olduğu için dil öğrenemiyoruz. Yabancı dili öğrenmek için çok ciddi bir duygusal istek yaratmanız, meraklı olmanız ve bol bol kullanmanız lazım. 

• Dil Konuşarak ve Dinleyerek Öğrenilir 

Toplum olarak yabancı dili algılayışımızda ciddi bir sıkıntı var.  Dil öğrenmek için büyük bir istek duyulması ve çaba harcanması gerektir. Türkiye’de dil eğitiminin sınavlara yönelik ve bu nedenle çoğunluğu o dili konuşamıyor.  

2. Duygusal İstek Yabancı Dil Öğrenmeyi Kolaylaştırıyor 

• Yabancı dili öğrenmenin en etkili yolu konuşmak ve dinlemek  

Dil öğrenmek için öncelikle o dili kullanmaya ihtiyaç duymamız lazım. Bu koşulların sağlanması lazım ki biz ancak o şekilde öğrenelim. Çok ciddi bir duygusal istek yaratmamız lazım. İnsanımız ezberinden birtakım cümleler arayıp İngilizce bildiğini ispat etmeye çalışıyor. Oysa biz dili böyle kullanmıyoruz.

Bir sunum yaparken nasıl gerekli kelimeleri arka arkaya dizerek bir meram anlatmaya çalışıyoruz, yabancı dil konuşurken de aslında bunu yapıyoruz. Bunun için de kafanızın içerisinde üretebileceğiniz kadar üretken bir dile ihtiyacınız var. Dolayısıyla dil eğitimi aslında iletişimle konuşarak ve dinleyerek yapılması gereken bir eğitim biçimi.

3. Yabancı Dil Eğitiminde Öncelik Konuşmayı Öğretmek

• Dil Eğitimi Konuşarak ve Dinleyerek Yapılması Gereken Bir Eğitim  

Okulun dışında İngilizce öğrenmiş kişilerden bir tanesiyim. Kendi hayatımda meraklı olduğum için, gerekli olduğu için bir şekilde dili dışarda öğrendim. Kendi İngilizce derslerimde hep yüksek not aldığım için İngilizce hocalarım beni çalışkan sanırlardı oysa biz dili dışarıdan öğrenerek o sınavları verebiliyorduk. Dili dışardan öğrenenler de benzer yöntemleri kullanıyorlar, örneğin yabancı arkadaş edinen kişiler o dili öğreniyorlar.

• Önce Konuşmayı Sonra Grameri Öğretmek Lazım 

Yabancı dil eğitim sistemini ciddi bir şekilde elden geçirmemiz lazım. Bunu bazı güzel örnekleri bazı okulların hazırlık sınıfında uygulanmaya çalışılıyor. Dili bol miktarda konuşarak pratik üzerinden öğretme ve belli bir aşama geçirdikten sonra yani insanlar sözlü iletişim kurmayı becerebildikten sonra gerekirse yazılı gramer kurallarının öğretildiği sistemler var.

Bunlar gerçekten işe yarayan sistemler ve insanlar sadece bir sınavı geçmek için değil, hayatlarını yeni bir dilin eşliğinde idame ettirmek için bu dili öğrenebiliyorlar ve hayatlarında kullanabiliyorlar.

4. Aileler Çocuklarının Dil Eğitimine Nasıl Destek Olabilir? 

• Genç Yaşlarda Otomatik Olarak Dil Öğrenebilen Bir Sisteme Sahibiz   

Eğer biz bunu yapamazsak ne kadar iyi bir sistem koyarsak koyalım bu çocuklarımız dil öğrenemeyecek. Dil öğrenebilenler dil konuşabilenler bunu bir şekilde isteyenler oluyor. Gerçekten istekli olanlar okuldaki sistemin olumsuzluklarına rağmen bunu gayet rahat öğrenebiliyorlar. 

Benim ailelere tavsiyem yabancı dil öğrenilene kadar evde en önemli antrenman hususlarından bir tanesine dönüştürülsün. Bilmeyen anne babalar da öğrenmeye çalışsınlar, bu arada çocuklarına da motivasyon versinler; çünkü özellikle genç yaşlarda otomatik olarak dil öğrenebilen bir sisteme sahibiz.

5. Çocuk Neden Yabancı Dil Öğrenemez?

• Çocuğun Konuşma Merkezinde Sorun Yoksa Birkaç Dil Öğrenebilir  

Herkesin farklı ama belli bir öğrenme hızı vardır. Eğer bir ana dil konuşabiliyorsanız yani konuşma merkezlerinizde bir sorun yoksa gayet rahat yeni bir dil öğrenebilirsiniz hatta istediğiniz birkaç dili bile öğrenebilirsiniz. Bu konuda hiçbir sorun yok. 

Beynimizin duygusal bir yazılımı var, biz duygusal olarak bir şeye önem göstermediğimizde beynimiz onunla ilgilenmez, zihnimiz onunla uğraşmaz, odaklanmaz ve onunla ilgili bilgileri kaydetmez. Dolayısıyla biz yabancı dilin önemli bir şey olduğunu gerçekten biliyorsak, bunu içselleştirmişsek öğrenebiliriz. 

6. Neler Yabancı Dil Öğrenmeyi Kolaylaştırır?

• İngilizce Öğrenmek İçin İnternetin Sınırsız Kaynaklarını Kullanabilirsiniz 

Bugün İngilizce öğrenmek için sınırsız kaynak var. İnternet önemli fırsatlar sunuyor. Yurtdışından edinebildiğiniz yabancı arkadaşla sınırsız konuşabilme imkânınız var. Sadece ve sadece bunu yapmak gerekiyor. ‘Bu benim önemli bir eksikliğim’ bilinci oluştuktan sonra tek iş makul düzeyde zaman ayırmaya bakıyor. 

• Konuşma Pratiği Yapmak Önemli  

İngilizce konferans ya da film izleyen çoğu insan o dili rahat konuşamadığından şikâyet ediyor çünkü ağzımızla tekrar etmediğimiz bir şeyi beynimiz çok da kolay öğrenemiyor. Dolayısıyla biraz da konuşma pratiği bu işin içine girdiği zaman günlük hayatımızda işlerimizi rahatlıkla görebilecek temel İngilizce’yi öğrendiğimiz gibi, birçok sınavda da başarı elde etmemizi sağlayacak alt yapıyı kurmuş olacağız.

• Dil Öğrenme Eğlenceli Bir Aktiviteye Dönüştürülmeli  

Bakanlığın bu konudaki farkındalığını çok önemli buluyorum. Tabii ki mucize bir çözüm hemen bulunabilecek bir şey değil ama bunun farkında olmamız gelecek için çok ümit verici. Yabancı dil öğrenmek artık ekstra ya da lüks bir beceri değil, ‘olmazsa olmaz’.

7. Yabancı Dil Öğrenmek Neden Bu Kadar Önemli?

• Dil Bilmememek İnsan Hayatında Çok Büyük Bir Eksiklik  

Ben öğrencilerimize mümkünse ikinci bir yabancı dil öğrenmelerini yani üç dilli bir insan olmalarını tavsiye ediyorum. Çünkü bu rekabet dünyasında, bu hızlı bilgi dünyasında özellikle bilim dilinin bugün İngilizce olduğunu düşünürsek yaygın konuşulduğunu düşünürsek insan hayatında çok büyük bir eksiklik. 

Önemli bir potansiyelimizi kullanmamızın da önünde büyük bir engel. Bence bu konuda ciddi çalışan birçok insan var, akademisyenler olsun, bu işin eğitimini verenler olsun onların toplandığı sık sık yapılacak çalıştaylar ve fikir alışverişleri ile hızlı bir şekilde güzel bir sistem oturtabiliriz.

İlkokuldan itibaren elimizde müthiş bir fırsat var. Gereksiz pek çok şeyle vakit harcayabiliyoruz. Aileler ve eğitimcilerin, özellikle gençlere yabancı dilin sınav için öğrenilen bir şey olmadığını, günümüzde vazgeçilmez bir beceri olduğunu kavratmaları gerekiyor.