Zekâ Testleri Ne Zaman Gereklidir?

hepimizaileyiz.com.tr
Yayın : 14.02.2012

Çocuk sahibi olan her anne baba, çocuğunun sağlıklı olduğu kadar zeki olmasını da arzular. Hemen her anne baba da çocuğunun zekâsını merak eder. Çocuğun her becerisi, değişik durumlardaki problem çözme ve akıl yürütme tarzı, hep zekâ belirtisi olarak yorumlanır. Peki ama zeka testleri ne zaman gereklidir ya da gerekli midir? Hangi durumlarda yapılması uygun olur? Psikolog Ayşen Şimşek bu konuda anne babalara bakın hangi önerilerde bulunuyor.

Zeka Nedir?

Zekâ dendiğinde, aklımıza genellikle zihinsel yetenek gelir ancak zekânın tanımlanması güçtür ve ölçülmesi ile ilgili olarak da çok sayıda kuram vardır. Uzmanlar zekâyı yaratıcılık, kişilik, karakter, akıl ve bilgi gibi değişik sınıflara ayırırlar.Zekâ, beynin öğrenme, anlama, kavrama, yorumlama, ilişkilendirme, soyut düşünme, problem çözme ve planlama gibi zihinsel işlevlerine verilen isimdir.

Zeka Testleriyle Ne Anlaşılır?

Zekâ testi olarak adlandırılan ölçme araçları, zihinsel yeteneği ölçmeyi amaçlar. Zekâ testleri, klinikte değişik amaçlarla kullanılır. Zekâ testleri aracılığıyla zihinsel gelişim geriliği veya üstün zihin gücü ortaya çıkarılabilir. Ayrıca zihinsel yetilerin ne kadar gelişmiş olduğu ve hangi alanlarda daha fazla gelişmiş, hangi alanlarda daha az gelişmiş olduğu saptanabilir.

Zekânın, beynin iki yarım küresinin bazı fonksiyonlarının toplamı olduğu varsayımıyla, her iki yarım küreye ait bazı fonksiyonları ölçen testler geliştirilmiştir. Kavrama, akıl yürütme, yargılama gibi bazı sözel yeteneklerin, beynin sol yarım küresinin fonksiyonu olduğu, görsel mekânsal yetiler gibi performans yetilerinin de sağ yarım kürenin fonksiyonu olduğu bilinir. Zekâ testleri, birçok uzman tarafından çeşitli yönleriyle eleştirilmekle birlikte, klinikte çocuk ve gençlerin zihinsel gelişim düzeylerini belirlemek konusunda etkili testlerdir.

Her Anne Baba Çocuğunun Ne Kadar Zeki Olduğunu Bilmek İster Ama...

Zekâ testi uygulamaya ancak bir uzman karar verebilir. Çocuk sahibi olan her anne baba, çocuğunun sağlıklı olduğu kadar zeki olmasını da arzular. Hemen her anne baba da çocuğunun zekâsını merak eder. Çocuğun her becerisi, değişik durumlardaki problem çözme ve akıl yürütme tarzı, hep zekâ belirtisi olarak yorumlanır.

Özellikle de becerileri ve farklılığı ile çevresi tarafından fark edilen çocukların aileleri, uzmanlara başvurup, çocuklarının zeki olduğunu düşündüklerini ve zekâsını ölçtürmek istediklerini söylerler. Ancak böyle meraklar, bir çocuğu zekâ testi uygulanması için yeterli bir neden değildir. Sadece çocuğunuzun ne kadar zeki olduğunu düşündüklerini ve zekâsını ölçtürmek istediklerini söylerler. Ancak böyle meraklar, bir çocuğa zekâ testi uygulanması için yeterli bir neden değildir. Sadece çocuğunuza zarar verebilir.

Çocuğunun üstün niteliklere sahip olduğu düşüncesi ile zekâ testi yaptırmak isteyen ebeveyn, aslında kendi beklentisini doğrulama arzusu içindedir. Bu arzuyu karşılayamama durumu, çocuğun ebeveynini hayal kırıklığına uğrattığı duygusuna neden olur.

Zeka Sürekli Değişim İçindedir

Zekânın ölçülmesi, diğer fiziksel ve fizyolojik ölçümler kadar somut değildir. Sayısal bir veri elde edilse de, bu veri daha çok klinik değerlendirme için bir anlam ifade eder. Uygun eğitim ve yaşam koşulları, zekâyı oluşturan unsurlar da ve zekânın bütününde değişimlere olanak sağlar. Yani zekâ değişmez bir bütün değildir. Sürekli bir değişim içindedir.

Çocuğunuz okulda, evde veya başka sosyal ortamlarda, okul başarısı, uyum ve davranış problemleri yaşıyorsa, yapılacak bazı değerlendirmelerle (projektif ve zihinsel testler) çocuğun bilişsel ve ruhsal yapılanmaları hakkında bilgi sahibi olunabilir. Her iki test türü birbirini tamamlayıcı niteliktedir.

Zekâ testine ihtiyaç duyulmasının nedeni, çocuğunuzun olası öğrenme güçlüğünün saptanması gerekliliği olabileceği gibi, üstün zihin gücüne sahip oluşunun saptanması gerekliliği de olabilir; çünkü her iki uçta da çocuğunuz uyum ve davranış sorunları yaşayabilir. Bu sorunların nedenlerinin neler olabileceğinin saptanması aşamasında, zekâ testleri bir araç olarak kullanılabilir.

Zekâ testlerinin, bu konuda profesyonelleşmiş uzmanlarca yapılması, yapılan testin güvenilirliğini artırır.

Çocukların zekâ testlerinin sonuçları anne babalarla paylaşılırken, testle ölçülen yetenekler tek tek incelenir. Çocuğun hangi yeteneğinin yaşından beklenilen düzeyde gelişmiş olduğu, hangi yeteneğinin yaşının üzerinde geliştiği, hangi yeteneğinin yaşından beklenilen düzeyde gelişmediği açıklanır. Bu yeteneklerinin özgüven, başarı ve öğrenmesini nasıl etkileyeceğin üzerinde durulur. Anne babaların bu veriler ışığında çocuklarına nasıl davranacakları konusunda rehberlik edilir ve beraberinde gerekli görülen alanlarla ilgili uzmanlar tarafından yapılacak özel eğitim çalışmaları planlanır.

Anne Babalara Öneriler

•Çocuğunuza zekâ testi yaptırmak istiyorsanız, bunun nedenini düşünün. Bu konuda başvurduğunuz uzmanın önerisini dikkate alın.

•Çocuğunuz okulda bazı sorunlar yaşıyorsa (arkadaşlarıyla uyumsuzluk, dersi takip etmekte güçlük, okul başarısızlığı gibi) bir uzmana başvurun.

•Zekâ testi sonuçlarını, çocuğunuzun zihin yapısındaki farklılıkları ve öğrenme biçimlerini keşif için fırsat olarak kullanın. Çocuğunuzun zihinsel özelliklerine uygun aktiviteler ve hedefler belirleyin.

•Yapılan değerlendirmeler sonucunda, çocuğuna test yapılması gerekli görüldüyse, bu testi uygulayacak profesyonellerin testler konusunda yeterli olduklarından emin olun. Aksi halde testin güvenilirliği azalacaktır.