Ekzosom Tedavisi: Tüp Bebek Tedavisi İçin Yenilikçi Sağlık Çözümleri

Prof. Dr. Tayfun Kutlu
Yayın : 25.07.2025 - Güncelleme : 28.07.2025

Son yıllarda sağlık alanında dikkat çeken gelişmelerden biri olan eksozom tedavisi, tıp biliminde çağ atlatan bir yenilik olarak gösteriliyor. Tüp bebek, dermatoloji ve kozmetik uygulamalarda umut vaat eden bu yöntemin, tedavi başarı oranlarının artmasına katkı sağlayabilir nitelikte olduğu söyleniyor. 

Tedavinin adını, vücuttaki hücrelerin birbiriyle iletişim kurarken salgıladığı küçük keseciklerden aldığını belirten Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Tayfun Kutlu, "Eksozomlar, hücre içindeki mesajları taşıyan protein bazlı maddeler, büyüme faktörleri ve genetik materyaller içerir. Bu kesecikler laboratuvar ortamında kandaki ya da dokulardan ayrıştırılır ve ayrıştırılan bu sıvı hedeflenen dokuya enjekte edilir. Yoğunlaştırılan eksozomların yeniden vücuda verilmesindeki amaç, hücreler arası iletişimi artırarak, hedeflenen dokunun yenilenmesini desteklemektir” dedi. 

Ekzosom tedavisi, tüp bebek tedavisinde başarı oranını gerçekten artırıyor mu?

Eksozomların temini noktasında iki türlü uygulama olduğunu dile getiren Tüp Bebek Uzmanı Prof. Dr. Tayfun Kutlu, “Bu küçük keseciklerin başka kişilerden elde edilmesi işlemine allojenik denir. Bebeklerin göbek kordonunda bulunan kök hücrelerin salgıladığı veziküllerin ayrıştırılması bu yönteme örnek verilebilir.

Bir diğer teknik, kişinin kendisinden elde edilen otolig yöntemdir. Bu yöntemde bireyin kendi kanı belirli işlemlere tabi tutularak ayrıştırılır ve ihtiyaç duyulan dokuya enjekte edilir. Tüp bebekte eksozom yöntemi, yumurtalık rezervi düşük ya da klasik tedavilerle yeterli yumurta elde edilemeyen kişilerde uygulanır.

Anestezi altında, ultrason eşliğinde ve yaklaşık 15–20 dakikada tamamlanır. Yumurta toplamanın tersine, iğneyle eksozomlar yumurtalıklara verilir. Adet sebebiyle kanamalı günler dışında, her zaman yapılabilir” dedi.

Kök hücre ‘yapıcı’, ekzosom ‘yönlendirici’

Eksozom uygulamasının sıklıkla kök hücre tedavisi ile karıştırılabildiğinden bahseden Kutlu, “Kök hücre işleminde kök hücreler ayrıştırılırken, ekosom tedavisinde kök hücrenin salgıladığı veziküller yani kesecikler ayrıştırılıyor. Kök hücreler değişim potansiyeline sahip oldukları için enjekte edilen dokuya dönüşüp oradaki canlı hücre sayısını artırıyor.

Eksozomda ise kök hücreleri değil onların iletişim kurabilmek için ürettikleri maddecikleri kullanıyoruz. Özetle, kök hücreler yeni hücre üretir ve doğrudan onarım yapar, eksozomlar ise hücrelere onar mesajı gönderir, dolaylı etki eder. Bu nedenle benzer görünseler de farklı alanlarda daha etkili olabilirler” dedi.

Ekzosom tedavisi kimler için uygundur? Her infertilite vakasında uygulanabilir mi?

• Eksozom ikincil tedavi yöntemlerinden biri

Erken menopoz, düşük yumurtalık rezervi, prematür yumurta yetmezliği gibi durumlarda veya standart tüp bebek tedavilerinde yeterli cevabı alamadığımız kişilerde faydalandığımız eksozom yöntemi herkese uygulanabilir.

• Ekzosomlar yumurta kalitesini nasıl etkiliyor?

PRP, ekzosom ve hormon tedavilerinin bu kişilerde tercih edilmesi işlemden alınacak verimin artırılmasını sağlar bu nedenle ilk değil ikincil tedavi yöntemleri olarak görmek gerekir. Örneğin tüp bebek tedavisi gören bir hastadan ortalama 15 yumurta toplanabiliyorsa burada bu ek çözümlere başvurmaya gerek yok” dedi.

Ekzosom tedavisinin riskleri veya yan etkileri var mı?

• Nadir riskler mevcut

Eksozomun özünde bir tehlike barındırmadığını ancak her tüp bebek tedavisinde uygulanan yumurta toplama işlemiyle benzer teorik riskler taşıdığını belirten Kutlu, “Eksozom tedavisinin teorik anlamda benzer tıbbi uygulamalarda görülebilecek olası risklere açık olduğunu söylemek gerekir.

Uygulama, anestezi altında ve ultrason eşliğinde gerçekleştiriliyor. Bu nedenle PRP uygulaması ya da yumurta toplama işleminde olduğu gibi; kanama, enfeksiyon ve nadiren de olsa organ yaralanması gibi riskler söz konusu olabilir” dedi.

• Tedavi deneysel ama umut vadediyor

Eksozom uygulamasının hâlâ deneysel bir yöntem olduğunu belirtmekte fayda var diyen Kutlu, “Bu tedavi, tüp bebek sürecinde başarı şansını artırabilecek alternatif destek uygulamaları arasında değerlendirilmeli.

Uzmanlar eksozom tedavisinin,, üreme dokularının sağlığını iyileştirerek ve embriyo gelişimini destekleyerek tüp bebek tedavilerinin başarı oranlarını artırabileceğine dikkat çekiyor. 

Şu anda halihazırda ağırlıklı olarak tüp bebek, dermatoloji ve kozmetik alanlarında kullanılmasına rağmen, önümüzdeki yıllarda eksozomun ortopedi gibi farklı branşlarda da önemli çözümler sunacağını öngörüyorum. Tedaviye dair bilimsel çalışmalar arttıkça, potansiyel kullanım alanlarının genişlemesi kaçınılmaz” dedi.

Eksozom tedavisi, tüp bebek tedavisi de dahil olmak üzere çeşitli rahatsızlıklar için yenilikçi sağlık çözümleri sunarak tıp biliminde önemli bir ilerlemeyi temsil etmektedir. Eksozomların biyolojik işlevlerini ve etkilerini, tedavinin nasıl işlediğini ve çok sayıda uygulamasını anlayarak, hastalar bu son teknoloji tedaviyi sağlık bakım rejimlerine dahil etme konusunda bilinçli kararlar alabilirler.

Araştırmalar, gelişmeye devam ettikçe, eksozom tedavisi tıbbın geleceği için büyük bir vaat sunmakta ve gelişmiş sağlık ve iyileşme için umut vermektedir.