Diyabet Hastaları Nasıl Beslenmeli?

Doç. Dr. Rıza Aytaç Çetinkaya
Yayın : 29.07.2025

Yüksek kan şekerinin yönetimi, besleyici seçimlere odaklanan dengeli bir diyabetik beslenme planı gerektirir. Bir diyabet hastası için sağlıklı bir beslenme düzeni, komplikasyonları önlemenin ve genel refahı iyileştirmenin anahtarıdır.

Diyabet hastaları için yapraklı yeşillikler, kuruyemişler ve yağsız proteinler gibi düşük karbonhidratlı yiyecekleri beslenmeye dahil etmek , kan şekeri seviyelerini etkili bir şekilde düzenlemeye yardımcı olur. Öte yandan, şekerli içecekler, işlenmiş atıştırmalıklar ve rafine karbonhidratlar gibi diyabette kaçınılması gereken yiyecekleri bilmek de aynı derecede önemlidir.

Uzun süreli yüksek seviye kan şekeri, sinir hücrelerine büyük zarar verir. Bu sinir hasarı da genellikle ayaklarda başlar ve zamanla yaralara sebep olur. Tedavi için geç kalındığında enfeksiyonlara hatta ampütasyona sürükleyebilen diyabetik ayak tehlikesinin; düzenli kontrol, doğru bakım ve beslenme ile çoğunlukla önlenebilir olduğunu vurgulayan Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Rıza Aytaç Çetinkaya, “Diyabetik ayaktan korunmanın ilk adımı kan şekerinin yükselmesini önlemektir.

Bunun için de sağlıklı ve dengeli beslenme önem kazanır. Lif oranı yüksek, rafine şeker ve işlenmiş gıdalardan arındırılmış bir beslenme planı hem kan şekeri dalgalanmalarını önler hem de damar ve sinir sağlığını koruyarak ayak sağlığını korur” dedi. 

Diyabetle yaşamak, kişinin beslenmesinin dikkatli bir şekilde yönetilmesini gerektirir. Yediğimiz yiyecekler, kan şekeri seviyelerini ve genel sağlığımızı yönetmede önemli bir rol oynar.

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Rıza Aytaç Çetinkaya, diyabet hastalarının beslenme alışkanlıklarında dikkat etmeleri gereken önemli noktaları anlattı. 

Diyabet ile yaşamanın bir diğer önemli unsuru da sağlıklı besinleri seçerek beslenmenize odaklanmaktır. 

Diyabette Nasıl Beslenmeli?

Diyabeti Anlamak

Diyabet, vücudun kan şekeri seviyelerini düzenleme yeteneğini etkileyen kronik bir rahatsızlıktır. İki ana diyabet türü vardır: tip 1 ve tip 2. Tip 1 diyabet, genellikle çocukluk çağında gelişen bir otoimmün hastalıktır . Tip 2 diyabet ise yetişkinlerde daha yaygındır ve genellikle kötü beslenme ve fiziksel aktivite eksikliği gibi yaşam tarzı faktörleriyle ilişkilidir. Türü ne olursa olsun, beslenme şekli diyabetin etkili bir şekilde yönetilmesinde önemli bir rol oynar.

Baklagiller kan şekerini dengeliyor

Diyabetik ayak yaralarının tedavisinde en önemli faktör, kan şekerinin kontrol altına alınması. Yüksek kan şekeri, vücudun iyileşme süreçlerini olumsuz etkileyebilir ve yaraların enfekte olmasına yol açabilir.

Doğru beslenme, kan şekerini dengelemeye yardımcı olur. Örneğin karbonhidratlar, insülin seviyelerini doğrudan etkiler. Tam tahıllar ve baklagiller gibi yavaş sindirilen karbonhidratlar kan şekerinin dengede kalmasına yardımcı olur.

Yüksek protein yara iyileşme sürecini hızlandırıyor

Yaraların iyileşmesi için vücudun yeterli miktarda proteine ihtiyacı var. Proteinler, hücre ve doku onarımında önemli bir rol oynar. Yüksek kaliteli protein kaynaklarının başında; tavuk, hindi, balık, yumurta, baklagiller ve az yağlı süt ürünleri gelir. 

Diyabet Hastaları İçin Sağlıklı Besinler

Sağlıklı yağlar enflamasyonu azaltıyor

Somon, ceviz ve chia tohumu gibi omega-3 yağ asidi açısından zengin gıdalar, vücuttaki enflamasyonu azaltarak yaraların iyileşmesini hızlandırır.

C ve E vitamini bağışıklık sistemini güçlendiriyor

C vitamini ve E vitamini, bağışıklık sistemini güçlendiren ve yara iyileşmesini hızlandıran önemli antioksidanlardır. C vitamini bakımından zengin; portakal, kivi, biber ve brokoli gibi gıdalar, cilt onarımını ve kolajen üretimini destekler.

E vitamininden zengin fındık, yeşil yapraklı sebzeler ve ay çekirdeği gibi gıdalar ise doku iyileşmesini teşvik eder ve oksidatif stresi azaltır.

Magnezyum enerji üretimini artırıyor

Mineraller yara iyileşmesinde önemli bir rol oynar. Özellikle çinko ve magnezyum, vücudun hücresel onarım süreçlerine yardımcı olur. Çinko; et, deniz ürünleri, kabak çekirdeği ve fasulye gibi gıdalarda; magnezyum ise koyu yeşil yapraklı sebzeler, fındık ve tam tahıllarda bolca bulunur.

Rafine gıdalar kan şekerini hızlı yükseltiyor

Şekerli ve rafine gıdalar, kan şekerini hızlı bir şekilde yükseltir bu da diyabetik ayak yaralarının iyileşmesini engeller. Yüksek şekerli besinlerden uzak durularak kan şekerinin kontrol altında tutulması önemli.

Diyabet Hastaları İçin Market Alışverişi ve Yemek Hazırlama İpuçları

Market Alışverişi İpuçları:

Markete Gitmeden Önce Plan Yapın: Dürtüsel alışverişi önlemek için besin açısından zengin yiyeceklerden oluşan bir listeyle diyabet için bir diyet planı oluşturun.

Ürünlerin Etiketlerini Okuyun: Şeker seviyesini artıran gıdalardan kaçınmak için paketlenmiş gıdalardaki gizli şekerleri kontrol edin.
Tam Gıdaları Seçin: Taze sebzeleri, yağsız proteinleri ve tam tahılları seçerek sağlıklı beslenme alışkanlıklarına öncelik verin.
İşlenmiş Gıdalardan Kaçının:Rafine karbonhidratlar ve şekerli atıştırmalıklar gibi insülin üretimini artıran gıdaların tüketimini en aza indirin.
Düşük Glisemik İndeksli Gıdaları Stoklayın: Sepetinizi fındık, tohum ve baklagiller gibi diyabet kontrolüne yönelik gıdalarla doldurun.

Diyabet Hastalarının Kaçınması Gereken Yiyecekler

Yüksek kan şekerinin yönetimi, besleyici seçimlere odaklanan dengeli bir diyabetik beslenme planı gerektirir. Bir diyabet hastası için sağlıklı bir beslenme düzeni, komplikasyonları önlemenin ve genel refahı iyileştirmenin anahtarıdır.

Diyabet hastaları için yapraklı yeşillikler, kuruyemişler ve yağsız proteinler gibi düşük karbonhidratlı yiyecekleri beslenmeye dahil etmek, kan şekeri seviyelerini etkili bir şekilde düzenlemeye yardımcı olur. Öte yandan, şekerli içecekler, işlenmiş atıştırmalıklar ve rafine karbonhidratlar gibi diyabette kaçınılması gereken yiyecekleri bilmek de aynı derecede önemlidir.

İyi yapılandırılmış bir beslenme planı, dengeli enerji seviyelerini destekleyebilir ve ani şeker yükselmeleri riskini azaltabilir. Porsiyon kontrolü, düzenli fiziksel aktivite ve bilinçli beslenme gibi sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıklarını benimseyerek diyabet hastaları sağlıklarının sorumluluğunu üstlenebilirler.

Diyabetle yaşamak, kişinin beslenmesinin dikkatli bir şekilde yönetilmesini gerektirir. Yediğimiz yiyecekler, kan şekeri seviyelerini ve genel sağlığımızı yönetmede önemli bir rol oynar. .

Diyabet Dostu Diyetin Temel İlkeleri

Besin Değeri Yüksek Gıdalara Odaklanın: Diyabet hastaları için tam tahıllar, yağsız proteinler, sağlıklı yağlar ve lif açısından zengin sebzeler gibi sağlıklı gıdaları tercih edin.

Karbonhidrat Alımını İzleyin: Yüksek kan şekeri seviyelerini yönetmeye yardımcı olmak için yapraklı yeşillikler, kuruyemişler ve tohumlar gibi diyabet hastalarına uygun düşük karbonhidratlı yiyecekleri beslenmenize dahil edin.

Şeker ve Rafine Karbonhidratları Sınırlayın: Şeker seviyelerini artırabilen şekerli içecekler, beyaz ekmek ve işlenmiş atıştırmalıklar dahil olmak üzere diyabette kaçınılması gereken yiyecekleri belirleyin.

Dengeli Bir Beslenme Planı İzleyin: İyi yapılandırılmış bir diyabet beslenme planı, glikoz seviyelerini düzenlemeye ve dalgalanmaları önlemeye yardımcı olur.

Porsiyon Kontrolünü Uygulayın: Porsiyon boyutlarını yönetmek, diyabet kontrolü için yiyeceklerin korunması ve aşırı yemeyi önlemek açısından önemlidir .

Bol Su İçin: Bol su içmek metabolizmayı destekler ve kan şekerinin yönetilmesine yardımcı olur.

Aktif Bir Yaşam Tarzı Benimseyin: Düzenli egzersiz ve sağlıklı alışkanlıkların önemi, daha iyi insülin duyarlılığına ve genel refaha katkıda bulunur.

Diyabet Hastaları İçin Sağlıklı Bir Beslenme Planı Oluşturma

Dengeli Bir Tabakla Güne Başlayın: İyi yapılandırılmış bir diyabetik beslenme planı, sağlıklı kan şekeri seviyelerini korumak için yağsız proteinler, lif açısından zengin sebzeler ve tam tahılları içerir.

Düşük Karbonhidratlı Seçenekleri Tercih Edin: Yüksek kan şekerindeki ani yükselmeleri önlemek için yapraklı yeşillikler, kuruyemişler ve tohumlar gibi diyabet hastalarına özel düşük karbonhidratlı yiyecekleri beslenmenize dahil edin.

Şekerli ve İşlenmiş Gıdalardan Kaçının: Diyabette kaçınılması gereken gıdaları belirleyin; bunlar arasında şeker seviyelerini hızla artırabilen gazlı içecekler, tatlılar ve beyaz ekmek bulunur.

Porsiyon Boyutlarını Kontrol Edin: Porsiyon boyutlarını yönetmek aşırı yemeyi önler ve diyabet kontrolüne yardımcı olur . Daha küçük tabaklar kullanın ve porsiyonları ölçün.

Sağlıklı Yağları Diyetinize Dahil Edin: Tok kalmanızı ve isteklerinizi azaltmanızı sağlayacak avokado, zeytinyağı ve kuruyemişler gibi sağlıklı yağ kaynaklarını diyetinize ekleyin.

Bol Su İçin: Sindirimi ve genel metabolik sağlığı desteklemek için bol su için.

Sağlıklı Yaşam Alışkanlıkları Edinin: Düzenli egzersiz ve yemek zamanlaması gibi sağlıklı alışkanlıkların önemi , diyabet yönetiminde önemli bir rol oynar.

Diyabet Hastaları İçin Temel Gıdalar

• Yapraklı Yeşillikler: Ispanak, kara lahana ve marul, diyabet hastaları için düşük karbonhidratlı besinlerdir ve sağlıklı kan şekeri seviyelerinin korunmasına yardımcı olurlar.
• Tam Tahıllar: Kahverengi pirinç, kinoa ve yulaf, yüksek kan şekerini yükseltmeden dengeli bir diyabetik beslenme planını destekler.
• Yağsız Proteinler: Tavuk, balık, tofu ve yumurta, diyabet hastalarının kas sağlığını ve tokluk hissini desteklemek için harika sağlıklı besinlerdir.
• Kuruyemişler ve Tohumlar: Badem, ceviz ve chia tohumları diyabet kontrolü için gerekli olan sağlıklı yağlar ve protein sağlar.
• Baklagiller: Mercimek, nohut ve fasulye kan şekerini düzenlemeye yardımcı olur ve lif açısından zengin besinler sağlar.
• Düşük Glisemik İndeksli Meyveler: Meyveler, elmalar ve turunçgiller, şeker seviyenizi önemli ölçüde artırmadan vitamin sağlar.
• Sağlıklı Yağlar: Avokado, zeytinyağı ve keten tohumu diyabetin yönetiminde sağlıklı alışkanlıkların önemine katkıda bulunur.
• Süt Ürünleri Alternatifleri: Şekersiz badem sütü ve Yunan yoğurdu, dengeli bir diyabetik beslenme planı için mükemmeldir.

Diyabet Hastalarının Kaçınması Gereken Yiyecekler

• Şekerli İçecekler: Gazlı içecekler, meyve suları ve enerji içecekleri kan şekeri seviyelerini artıran ve kan şekerinde ani yükselmelere yol açan yiyeceklerdir.
• Rafine Karbonhidratlar: Beyaz ekmek, makarna ve hamur işleri insülin üretimini artıran ve zamanla insülin direncine neden olan gıdalardır.
• İşlenmiş Atıştırmalıklar: Cipsler, kurabiyeler ve paketlenmiş gıdalar, yüksek şeker ve sağlıksız yağlar içerdiklerinden diyabet için sağlıklı bir beslenme planının parçası değildir. 
• Kızarmış Yiyecekler: Patates kızartması ve kızarmış tavuk gibi kızarmış yiyecekler kötü kolesterolü artırarak diyabet kontrolünde beslenme düzenini bozabilir.
• Tam Yağlı Süt Ürünleri: Tam yağlı süt, krema ve aromalı yoğurtlar sağlıksız yağ alımına katkıda bulunur ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarını etkiler.
• Kırmızı ve İşlenmiş Etler: Pastırma, sosis ve şarküteri etleri kalp sağlığını etkileyebilir ve diyabetle mücadelede diyetle birlikte sınırlı tüketilmelidir.
• Alkol ve Tatlandırılmış İçecekler:  Kokteyller, bira ve aromalı kahveler kan şekeri seviyelerini hızla yükselten ve kan şekerinin yönetilmesini zorlaştıran yiyeceklerdir. 

Diyabet Hastaları İçin Sağlıklı Yemek Hazırlama İpuçları

1. Sağlıklı Yemekleri Toplu Pişirin: Yapılandırılmış bir diyabet beslenme planı ve porsiyon kontrolü için yemekleri önceden hazırlayın.
2. Sağlıklı Pişirme Yöntemlerini Kullanın: Diyabeti kontrol altına alan bir diyet stratejisini takip etmek için kızartma yerine ızgara, buharda pişirme veya fırında pişirme yöntemlerini kullanın.
3. Dengeli Öğünler Tüketin: Her öğün , diyabet hastaları için düşük karbonhidratlı yiyecekler, lif ve sağlıklı yağlar içermelidir.
4. Porsiyon Boyutlarına Dikkat Edin: Sağlıklı kan şekeri seviyelerini korumak için ölçü kapları ve porsiyon kontrol kapları kullanın,
5. Bol Su İçin: Su içmek, diyabet kontrolü için beslenme düzenini düzenlemeye yardımcı olur ve susuzluğa bağlı şeker yükselmelerini önler.

Özetle:

Diyabetle yaşamak, bilinçli beslenme seçimleri ve tutarlı yaşam tarzı alışkanlıkları gerektirir. Diyabetli bireyler, diyabetik bir beslenme planı izleyerek ,diyabet hastaları için sağlıklı beslenmeye odaklanarak ve şeker seviyelerini artıran yiyeceklerden kaçınarak sağlıklı kan şekeri seviyelerini koruyabilir ve genel sağlık durumlarını iyileştirebilir.

Market alışverişinde, yemek planlamasında ve günlük alışkanlıklarınızda yapacağınız küçük değişiklikler, diyabet yönetimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Proaktif olun, bir sağlık uzmanına danışın ve daha sağlıklı bir yaşam sürmek için dengeli ve besleyici bir beslenmeye öncelik verin.