Kötü Karne Getiren Çocuğa Nasıl Yaklaşılmalı?

Melis DEMİRYAS
Yayın : 21.01.2016 - Güncelleme : 31.01.2024

Bugün milyonlarca öğrenci, karne alarak iki haftalık bir tatile çıkacak. Karnenin bir başarı ya da başarısızlık ölçütü değil değerlendirme aracı olduğunu vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Aybeniz Urhan, “Çabanın övülmesi gerektiği asla unutulmamalıdır” uyarısında bulundu.

Karnesi iyi gelen çocuk nasıl motive edilmeli? Ne ile ödüllendirilmeli? Derslerinde başarılı olan bir çocuk yarıyıl tatilini nasıl değerlendirmeli? Peki iyi karne nasıl ödüllendirilmeli, kötü karne getiren çocuğa nasıl yaklaşılmalı? 

Sevgi ve takdir etmenin bir çocuğa verilebilecek en büyük ödül olduğunu söyleyen Çocuk Gelişim Uzmanı İlknur Güven ise anne babalar için karne stresine dair önemli bilgiler verdi.  

İşte, uzmanların yarıyıl tatili için anne babalara önerileri...

1. Tatil Demek Aile İçi İlişkileri Geliştirmek Demektir

Okula gitmek ve ders çalışmak çocuğun sorumluluğudur. “Karnen iyi notlarla dolu olursa sana hediye alırım?” gibi bir yaklaşım yanlıştır. Bu şekildeki yaklaşımlar çocuğun her başarısında ya da yerine getirmesi gereken sorumluluklarında maddi imtiyaz veya hediye beklentisine neden olur. 

Karneyi ödüllendirirken maddi ödülleri kullanmak ve pahalı hediyeler almak yerine çocuğu "fark etmek" ve manevi ödüllendirme olan “aferin, seninle gurur duyuyorum, 'tebrik ederim vb” sözler daha faydalıdır. Sevgi ve takdir, çocuğa verilen en büyük hediyedir."

2. İyi Karne, Kötü Karne Yoktur Aslında... 

Çocuğunuzu tatilde ders çalışması için zorlamayın. Oyun, eğlence, dinlenme haklarına saygı gösteriniz ve buna yönelik planlar yapın. Aile içi ilişkilerin güçlendirmek ve çocuklarıyla birlikte kaliteli zaman geçirmesi açısından çalışan anne-babalar için okul tatili bulunmaz bir fırsattır. Sinema, tiyatro, şehir gezisi, hayvanat bahçesi, yürüyüş gibi çocuğunuzun hoşuna gidecek faaliyetleri birlikte gerçekleştirin. 

Tüm ailenin oynayabileceği oyunlar oynayabilirsiniz.  

Çocuğunuzun evde olduğu saatlerde sıkılmaması için yaşına ve gelişimine uygun olarak ev sorumlulukları verebilirsiniz. Örneğin birlikte yemek, pasta veya börek pişirebilirsiniz. Bu onların hem büyüdüklerini, hem de evde bir birey olarak yer aldıklarını pekiştirir. 

3. Çocuk Üzerinde Sihirli Etki Yaratan Cümle: "Ben Sana Güveniyorum"

Öğrencinin dönem içindeki başarısının ve gayretinin göstergesi olarak kullanılan notlar bazen gereğinden fazla önemsenebilir. Çocuk daha iyi not alamadığı için suçlanabilir. Ailenin yaptığı baskı sonucunda çocuğun kendine olan güveni sarsılabilir. Ailesinin onu değil de notları önemsediği fikrine kapılarak kendini değersiz hissedebilir. Bu nedenle çocuğunuzun karnesi kötü ise onu korkutmayın. 

Zaten utanarak karnesini size gösterirken birde siz aşağılarsanız başarısızlığı kabullenir ve derslerini düzeltmek için hiçbir çaba harcamaz. Bu nedenle çocuğunuz karnesini getirdiğinde ders notları düşük de olsa, ona sarılıp, öpün ve ne olursa olsun sizin çocuğunuz olduğunu hissettirin. 

Notları düşük olduğu dersleri gülümsemeyerek “artık ikinci dönem biraz daha fazla çalışarak düzeltirsin, ben sana güveniyorum, daha başarılı olacaksın vb” diyerek moral vererek? yüreklendirin. Ona inandığınızı gösterin. Eğer özel desteğe ihtiyacı varsa tatil süresince fazla sıkmadan, özel bir öğretmenden destek alabilirsiniz.

4. Çocuğun Akademik Başarısı Nasıl Artırılır? 

Çocuklarınızın karnesinde düşük notlar olsa bile tatilde dinlenmesine ve eğlenmesine izin vermelisiniz. Başarısız olduğu dersleri sürekli çocuğunuza hatırlatıp, tatilden mahrum edip, onun keyif alacağı zamanını zehir etmemelisiniz. Bunun yerine çocuğunuzla birlikte akademik başarısını arttırmak için çalışma programı hazırlayabilirsiniz. 

Çocuğun gelişimsel ve akademik durumuna göre tatilde olduğunu göz önünde tutarak oyun oynamaya uzun süre zaman ayırmanız gerekir. 

Unutmayın ki öğrenme sadece masa başında soru çözerek olmaz. Çocuklar oyun oynayarak da öğrenebilirler. Bu nedenle; çocuğunuza oynayarak öğreneceği etkinlikler seçebilirsiniz.

5. En Güzel Karne Hediyesi Nedir?

Ödül ve cezanın öğrenme üzerinde uzun dönemde olumsuz etkileri olmaktadır. Öğrenme içsel motivasyonla gerçekleştiğinde daha kalıcı olarak hayatımızda kalır. Fakat ödül-ceza ile öğrenmenin gerçekleşmesi, öğrenmeyi dışsal kaynaklara bağladığı için kısa süreli olarak belleklerimizde yer tutar ve ödül almadığımızda motivasyonun sağlanmadığını gözlemleriz.

• Ödül ve cezanın öğrenme üzerinde olumsuz etkileri var

Çocuklardan bazılarının başarısız olduğu dersler hakkında üzülürken, bazılarının ise başarılı notlarla dolu karnesi, takdir ve teşekkür belgesi ile birlikte ailesinden alacağı hediyeyi düşünüp mutlu olur. 

Yapılan araştırmalar, ödül ve cezanın öğrenme üzerinde uzun dönemde olumsuz etkilerini ortaya koyuyor. Öğrenme içsel motivasyonla gerçekleştiğinde daha kalıcı olarak hayatımızda kalır fakat ödül-ceza ile öğrenmenin gerçekleşmesi öğrenmeyi dışsal kaynaklara bağladığından dolayı kısa süreli olarak belleklerimizde yer tutar ve ödül almadığımızda motivasyonun sağlanmadığını gözlemleriz. 

• Cezayı kabul edip olumsuz davranışı sürdürebilir 

Motivasyonun sağlanmadığı durumlarda da çocuklarda tıpkı bizler gibi davranışı başlatmaya ve sürdürmeye istekli olmazlar. Ödül ceza sistemini biraz daha açmamız gerekirse, ödül için bir davranışta bulunan çocuk bazı durumlarda ödülden vazgeçerek yapması gereken davranışı yapmamayı önümüze koyabilir. Benzeri bir durumda ceza alacağını düşündüğü bir davranışta cezayı kabul ederek olumsuz bir davranışı sürdürebilir.

• Çocuğa sorumlulukları anlatılmalı

Ödül, çocuk tarafından yanlış anlaşılabilmektedir. “Çocuk uzun vadede sorumlulukların yerine getirmesi ve öğrenmenin, iyi not almanın kendi için değil de ailesi ve alacağı hediye için olduğunu düşünebilir. Bunların ortaya çıkmaması için sorumluluklar ve amaçlar çocuklarla yaşlarına uygun şekilde konuşulmalıdır. 

• Çocuklar arasında kıyaslama ortaya çıkabilir 

Karne hediyelerinin olumsuz bir diğer etkisi ise çocukların kendi aralarında kıyaslama yapmasına yol açmasıdır. Karne hediyesi olarak bir telefon alınan bir çocuk, arkadaşlarına, ‘Benim babam, annem bana telefon aldı senin ailen sana hediye almadı demek ki seni sevmiyorlar vb.’ cümleleri kurduğunda çocuğun zihninde sevgi ve hediye kavramları hakkında olumsuz duygu ve düşünceler ortaya çıkabilir. 

• Karnede çocuğun çabası övülmeli

Bir koşula bağlı verilen hediyeler anlamını yitirir. Hediye içimizden gelerek aldığımız bir nesneden ziyade, bir koşula bağlandığında anlamını yitirmektedir. Buradaki en önemli nokta karne zamanlarında çocuğumuzun başarılı ve başarısız olduğu alanları görmek ve geri bildirimler alarak çocuğumuzun gelişimine katkı sağlamak olmalıdır.

Karne bir başarı ya da başarısızlık ölçütü değil, değerlendirme aracıdır. Çabanın övülmesi gerektiği asla unutulmamalıdır.