Çocukların Babaları İle Olumlu İlişkilere İhtiyacı Vardır

Ayşegül BAŞARAN
Yayın : 20.12.2010 - Güncelleme : 08.03.2024

Çocuğun sağlıklı bir benlik algısı geliştirmesi açısından baba-çocuk ilişkisinin sağlıklı bir çizgi üzerinde yürümesi son derece önemlidir. Baba çocuğun kendine ve dünyaya güven duygusunun gelişmesinde büyük bir öneme sahiptir.

Ebeveyn-çocuk ilişkisini doğru kurmanın özel bir formülü yok maalesef. Ancak çocuğunuzla ilişkiniz genellikle sıcak, sevgi dolu ve duyarlı etkileşimler üzerine kuruluysa; çocuğunuz sevildiğini, güvende olduğunu ve emniyette olduğunu hissedecektir. 

Başarılı anne-çocuk ilişkisinin ardında bile, doğrudan ve dolaylı baba desteği görülür. Yapılan araştırmalar, annenin sağlıklı bir hamilelik dönemi geçirmesi, doğumun başarılı olması ve olumlu anne-çocuk ilişkisiyle, destekleyici baba modeli arasında pozitif bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır.

İstanbul Ticaret Üniversitesi Psikoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Haluk Yavuzer, çocukların babalarıyla olan ilişkilerine dair anne babalara önemli tavsiyelerde bulunu.  

Uzmanlar uyarıyor: "Aile içinde baba modelinin yetersizliği, cinsel kimlik karmaşasına neden olabilir!" 

Anneye En Büyük Destek Babadan Gelmeli

1. Doğum Sonrası En Büyük Destek Eşten Gelmeli 

Anne, bebeğini doğurduktan birkaç gün sonra kendini biraz mutsuz hissedebilir. Bunda çevresi tarafından anneliğe yeterince hazırlanmamış olmasının da etkisi vardır. Yaşanan tüm bu bunalımlı duygulara "doğum sonrası bunalımı" adı verilir. Bunun nedeni, doğumdan sonra vücutta olagelen fiziksel ve kimyasal değişikliklerin, duygusal açıdan annenin direncini azaltması olabilir. 

Kadınların vücutlarındaki kimyasal dengenin daha az bozulduğu aylık periyodlarında bile kendi kendilerini gergin hissettiklerini ve kolayca üzülebildiklerini düşünürsek, doğum sonrası yaşanan bu duygular hiç şaşırtıcı olmamalıdır.

Anne doğum sonrasında, özellikle hastanede iken, kendini ihmal edilmiş gibi hisseder. Duygularını paylaşmak için kimsenin, özellikle eşinin ona ilgi göstermemesi de, üzüntüsünü artırabilir. Anneyi bu bunalımdan kurtaracak en yakın kişi eşidir.

Bir Baba Çocuğuna Nasıl Davranmalı?

2. Eşi Yeni Doğum Yapan Baba Ne Yapmalı?

Onun zaman zaman geceleri çocuğun beslenmesine yardımcı olması, gündüzleri eşinin ev dışına çıkmasına ortam hazırlaması, doğum sonrası bunalımının azalmasına yardımcı olur. Babanın çocuğu sahiplenmesi, onun büyüme ve yetişmesinde eşit sorumluluğa sahip olduğunu, doğumdan başlayarak davranışlarıyla kanıtlaması, annenin ruhsal sıkıntılarını ortadan kaldıracak en önemli etkendir.

Gelişim süreci içinde, başarılı sosyal etkileşim, yeterli özgüven ve kendi kendini disipline etme gibi özelliklerin kazanılmasında, başarılı bir baba modeliyle kurulan özdeşimin önemi tartışılamaz. Bazı araştırmalar ise okul başarısının yüksek olması olumlu baba-çocuk ilişkisi arasındaki paralelliği vurgulamaktadır. Ayrıca "cinsel kimliğin" kazanılmasında, özellikle erkek çocuklar için baba özel bir önem taşır.

Çocuğun Sağlıklı Gelişmesinde ve Büyümesinde Babanın Rolü 

3. Eşine ve Çocuğuna Karşı İlgili Baba Nasıl Olunur?

Baba modelinin yetersizliği, cinsel kimlik karmaşasına neden olabilir. Bu nedenle baba, çocuk büyütme görevini anneye bırakmak yerine sorumluluğunun bilincinde hareket ederek çocuğun ihtiyacı olan birlikteliğe ortam hazırlamalı, onunla ortak faaliyetlere girişerek, ortak ilgi alanları bularak (balık tutmak, müzeye, tiyatroya, kitapçı dükkânına, maça, konsere gitmek gibi) iletişimini güçlendirmelidir.

3.1. Baba-çocuk ilişkisini pekiştirin. Çocuğun özgüvenli, uyumlu doyumlu bir birey olarak gelişimini sürdürmesinde, destekleyen ve faaliyetlerine katılan bir baba modeline ihtiyacı vardır.

3.2. Çocuğun uyarılması ancak zenginleştirilmiş bir çevre ile mümkündür. Zenginleştirilmiş çevre; yeni doğan için, beşiğine konan renkli ve sesli oyuncak ve kurulan yakın ilişkiyle; okul öncesi çocuğu için, çocuk tiyatrosu ve sinemasına götürmek, sorularını yanıtlamakla; okul çocuğu için, müze, konser gezileri ve birlikte yapılan deney ve sohbetlerle oluşturulabilir.

Bütün bunları gerçekleştirmek için; öncelikle bu birlikteliği istemek ve bu etkinliklere zaman ayırmak gerekir. Çünkü bu ortak faaliyetlerden alınan keyif ya da duyulan sıkıntı anne ve babanın beden diliyle çocuğa yansır. Oysa burada önemli olan "birliktelikten” ve ortak yapılan etkinlikten duyulan hazzı yaşamak ve bunu çocuğa da yaşatmaktır.

3.3. Çocuk gerek kişiliğinin gelişmesi, gerekse cinsel kimliğinin oluşması için baba ile özdeşleşmeye ihtiyaç duyar. Bunun yetersizliği, kişiliği, cinsel kimliği ve sosyal gelişimi olumsuz etkiler.

3.4. Hamile annenin sağlığına ve beslenmesine nasıl önem veriliyorsa, sosyal ve duygusal yaşamının da zorlanma, kaygı ve sıkıntılardan uzak, dengeli bir ortamda olmasını sağlamak yakın çevresinin görevidir. Bu ortamı oluşturmada, babaya önemli bir rol düşmektedir.

Sağlıklı Bir Baba-Çocuk İlişkisi İçin Nelere Dikkat Etmeli?

4. Çocuğunuzla Sağlıklı Bir İlişki Kurmanın Yolları 

• Anı Yaşamak Ebeveyn-Çocuk İlişkisi İçin Neden İyidir?

Anı yaşamak, çocuğunuzla ilgili neler olup bittiğini ayarlamak ve düşünmekle ilgilidir. Çocuğunuza, onun için önemli olan şeylere önem verdiğinizi gösterir; bu da güçlü bir ilişkinin temelidir.

İşte çocuğunuzla anda olmak için birkaç fikir:

• Çocuğunuza sürekli talimat vermeyin, onu biraz kendi haline bırakmaya çalışın. 
• Çocuğunuzun ne yaptığına dikkat edin ve yargılamadan onu teşvik edin. 
• Çocuğunuzu dinleyin ve onun duygularına uyum sağlayın. Örneğin çocuğunuz size gün içinde yaşananlarla ilgili uzun bir hikaye anlatıyorsa, gerçekten mutlu bir gün geçirdiğini söylüyor olabilir.
• Durun ve çocuğunuzun davranışının size ne söylediğini düşünün. Örneğin, ergenlik çağındaki çocuğunuz mutfakta vakit geçiriyor ancak fazla konuşmuyorsa, sadece size yakın olmak istiyor olabilir. Konuşmanıza gerek kalmadan kucaklaşabilir veya akşam yemeğine yardım etmesenie izin verebilirsiniz.

Çocuğunuzla birlikte anda olmanın bir parçası da çocuğunuza liderlik etme fırsatları vermektir. Nasıl mı? Örneğin;

• Çocuğunuzu izleyerek ve çocuğunuzun söylediklerine veya yaptıklarına yanıt vererek oyunu yönlendirmesine izin verin. Bu küçük çocuklar için son derece harika bir duygudur. 
• Çocuğunuzun fikirlerini destekleyin. Örneğin, büyük çocuğunuz dışarıda bir aile yemeği planlamaya karar verirse neden evet demiyeseniz ki?
• Çocuğunuz bir fikrini ifade ettiğinde, sizinkinden farklı olsalar bile çocuğunuzun düşünceleri ve duyguları hakkında daha fazla bilgi edinmek için bunu kullanın.

Çocuğunuzun sözlerini tekrarlamak veya farklı ifade etmek, gülümsemek, onunla göz teması kurmak; çocuğunuza konuşurken veya birlikte vakit geçirirken ona dikkat ettiğinizi gösterir. Bu sıcaklık ve ilgi ifadeleri çocuğunuzun kendini güvende hissetmesine ve özgüven geliştirmesine yardımcı olur.