Çocuğunuzun Davranış Bozukluğunun Nedeni Demir Eksikliği Olabilir
Ayşegül BAŞARAN Yayın : 19.04.2018 - Güncelleme : 04.12.2024
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Cengizhan Elmas, yaşamsal gereklilikteki bir element olan demirin eksikliğinin, çocuklarda yol açtığı sorunlar hakkında önemli bilgiler verdi.
Uzmanlar uyarıyor: Anne babalar dikkat! Demir eksikliği çocuklarda davranış bozukluğuna neden olabiliyor...
Demir Eksikliği, Henüz Anne Karnındayken Etkilemeye Başlıyor
Demir eksikliğinin gelişen beyin üzerine etkileri anne karnında başlıyor. Gebelik sürecinde yetersiz demir depoları olan annelerin bebekleri ile normal depoları olan gebelerin bebekleri karşılaştırıldıklarında; öğrenme, hafıza ve davranış gelişiminde rol oynayan beyinsel nörotrofik faktör daha düşük oranda. Demir eksikliği ağırlaştıkça farklılık daha da belirginleşiyor.
Çocuklarda demir eksikliği anemisi nedir?
Demir eksikliği anemisi, kırmızı kan hücresi sayımları demir eksikliği nedeniyle düşük olduğunda ortaya çıkan yaygın bir kan rahatsızlığıdır. Kırmızı kan hücrelerinin, oksijeni akciğerlerden vücudun tüm bölgelerine taşımalarına yardımcı olan hemoglobin adı verilen bir proteini üretmek için demire ihtiyaçları vardır. Demir eksikliği, sağlıklı çocuklarda görülen en yaygın anemi nedenidir.
Çocuklarda Demir Eksikliğinin Belirtileri Neler?
Demir eksikliği anemisi olan çocuklar kolayca yorulur, soluk ten ve dudaklara sahip olabilir ve hızlı kalp atışları olabilir. Demir eksikliği anemisi genellikle rutin bir tıbbi muayene sırasında yapılan kan testi ile anlaşılır.
Çocuklarda demir eksikliği anemisinin en sık görülen belirtileri:
- Soluk cilt, dudaklar ve eller veya göz kapaklarının altında solukluk
- Sinirlilik
- Enerji eksikliği veya kolay yorulma
- Artan kalp hızı
- Yaralı veya şişmiş dil
- Toprak veya buz gibi tuhaf maddeleri yeme isteği
Çocuklarda Demir Eksikliği Nasıl Tedavi Edilir?
Hafif demir eksikliği anemisi genellikle demir açısından zengin bir diyet uygularak veya demir takviyeleri alarak tedavi edilir.
Demir eksikliği anemisi tedavisi şunları içerebilir:
- Demir açısından zengin beslenme: Demir açısından zengin besinlerin tüketilmesi.
- Demir takviyesi: Kandaki demir seviyelerini artırmak için birkaç ay boyunca demir takviyesi almak. Demir emilimi artırmak için takviye aç karnına veya portakal suyuyla alınmalıdır. (Bazı çocuklarda demir takviyeleri mideyi tahriş edebilir ve bağırsak hareketlerini artırabilir.)
Demir Eksikliği Olan Çocuklar Dikkat ve Odaklanma Sorunu Yaşar
Demir eksikliği zamanında saptanamadığında; beyinsel fonksiyonları ve sinir sistemini etkileyebilecek bir sürece girilmiş oluyor. Sadece çocuğun motor hareketlerinde değil; duygusal, sosyal, bilişsel gelişiminde sorunlarla kendini gösteriyor.
Demir eksikliği, çocukların dikkat ve odaklanmada sorun yaşamalarına yol açabiliyor, sosyal ve fiziksel çevrelerindeki uyaranlara daha az pozitif yanıt veriyorlar. Yapılan analizler kısa dikkat süresi yanı sıra; bu çocukların mutsuz, çabuk korkan, etkileşimlerinin daha az ve hatta gergin olduklarını rapor ediyor. Uzun süre devam eden eksiklik, zeka (IQ) düzeyinde azalmaya neden oluyor. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite yanı sıra okul performansında da düşme görülüyor.
Davranış Bozukluğunun Nedeni Demir Eksikliği Olabilir
- Demirin Fazlası da Çocuklara Zararlı
Az bilinen bir önemli özellik de demirin vücutta fazla bulunmasının, yetersiz bulunması gibi zararları olduğudur. Demir toksik potansiyeli de olan bir elementtir ve vücudumuz fazla demirle karşılaştığında başta kalp, akciğerler, karaciğer olmak üzere; ciltten tutun, kemiğe, eklemlere ve beyine kadar zarar vererek sağlığı ciddi şekilde bozabilmektedir.
Çocukların demir içeren ürünleri bir anda çok yüksek dozda almaları demir zehirlenmesine yol açabildiği gibi, fazla doz içeren ürünleri uzun süre almaları da demir yüklenmesine ve zamanla benzer belirtilere neden olmaktadır.
Yine normalde bağışıklık sistemi zararlı bakterileri öldürürken demir elementine gereksinim duyuyorken, vücutta fazla miktarda serbest demir varlığında ise tam tersi olarak bakteri ve virüslerin çoğalmasını uyarabilmekte ve enfeksiyon riskini arttırabilmektedir.
Demir Eksikliği Tedavisi Çok Düzgün Planlanmalı
Demir eksikliği tedavisinde demir desteği verilmelidir ve buna neden olan bir durum varsa onun düzeltilmesi mutlaka sağlanmalıdır. Tedavi sürecinde kansızlık düzeltilirken vücutta demir depolarının da doldurulmasının sağlandığından emin olmalısınız. Yüksek dozlarda demir ilacı kullanmak demir eksikliğini daha erken ve daha hızlı düzeltmeyecektir. Bu durumda fazla verilen demir için uyarıları özellikle göz önünde tutmalısınız.
Tedavide emilimi iyi olan, tolere edebilmesi ve uyumu daha kolay olabilecek demir ürünleri, tercih edilmelidir. Tedavisi mutlaka uygun dozlarda ve yeterli sürede planlanmalıdır. Demir alırken çay, kahve gibi demir emilimi engelleyen içeceklere, ilaç, besin ve diğer katkı ürünlerine de dikkat etmelisiniz.
