Kolon Kanserinden Korunmak İçin Ne Yapmalı?

Prof. Dr. Abdullah İğci
Yayın : 15.07.2013 - Güncelleme : 22.03.2025

Kalın bağırsakta meydana gelen kötü huylu tümör ile oluşan kolon kanseri, genellikle 50 yaş üzerindeki kişilerde görülüyor. Kalın bağırsağın belli bir yaştan sonra düzenli olarak taranması gerektiğini belirten uzmanlar, düşük lifli ve aşırı yağlı beslenme, sigara kullanımı, aşırı alkol tüketimi ve obezitenin kolon kanserini tetiklediğine dikkat çekiyor.

Görülme sıklığı yaşla birlikte artan kolon kanseri oluşumunda sağlıksız beslenme önemli rol oynuyor. Sağlıksız beslenmenin kolon kanserine neden olabileceğine dikkat çeken Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Abdullah İğci, kolon kanseri ve tedavisi hakkında bilgi verdi.  

 Kolonoskopi Hangi Durumlarda Yaptırılmalı?

40 Yaşından Sonra Kolonoskopi Şart! 

Kolon kanserinin  % 15’i ailesel veya genetiktir. Bunlar da daha genç yaşta görülmektedir.  % 85 oranında ise ailesinde olmayanlarda ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle ailesinde kolorektal kanser olmayanlar da 50 yaşından sonra 5-10 yılda bir kolonoskopi ile takip altında olmalıdır.

Ailesinde kolorektal kanser öyküsü bulunan kişilerin ise 40 yaşından sonra 5-10 yılda bir düzenli olarak kolonoskopi yaptırması çok önemlidir. 

Kimler kolonoskopi yaptırmalı?

• İzah edilemeyen karın ağrısı veya kilo kaybı,
• Uzun süreli ishal veya kabızlık,
• Tedaviye yanıt vermeyen kansızlık,
• Dışkıda kan görülmesi,
• Bağırsak poliplerinin (etsi çıkıntılarının) erken teşhis ve tedavisi

Erken Evrede Belirti Yaşanmıyor

Kolon kanseri olan birçok kişi hastalığın erken evrelerinde hiçbir belirti yaşamaz. Belirtiler ortaya çıktığında da kanserin kalın bağırsaktaki büyüklüğü müdahale edilemez boyutta olabilir. Bu nedenle kolonoskopinin herhangi bir bulgu olmadan belli bir yaş aralığında yapılması gereklidir.

Kolon Kanserinde En Önemli Neden Polipler 

Kolorektal kanserlerin % 85’i kolonda oluşan poliplerden gelişmektedir. Ancak poliplerin bazı tipleri dışında hepsinin kansere neden olduğu söylenemez. Bu nedenle tarama kolonoskopileri ile kolonda polip görüldüğünde, polipektomi yapılarak kanserleşmeden polip aşamasında tanı konulması mümkün olmaktadır.

Hastalığın Oluşma Nedeni Nedir? 

Kolorektal kanserlerin oluşumunda; aşırı yağlı diyetle beslenme, şişmanlık, sigara ve alkol tüketimi hafif risk faktörleri olarak sıralanırken, fazla miktarda kırmızı et tüketimi, daha önce kalın bağırsakta polip tespit edilerek bu bölgeye müdahale edilmesi ve pelvis bölgesine radyoterapi yapılması da orta risk grubunda değerlendirilmektedir.

İleri yaş,  doğum yeri ve coğrafi bölge, bununla ilişkili beslenme alışkanlıkları, kalın bağırsaklarında genetik yaygın poliplerin (familyal polipozis) olması ve uzun yıllar ülseratif koliti olanlarda kolorektal kanser riski yüksektir.

Neler Kolon Kanserine Zemin Hazırlar? 

Kolon kanserine yol açan risk faktörleri:

Yaşlılık: Kolon kanseri teşhisi konan kişilerin büyük çoğunluğu 50 yaşından büyüktür. Kolon kanseri genç insanlarda görülebilir, ancak çok daha az görülür.

Kişisel bir kolorektal kanser veya polip öyküsü: Daha önce kolon kanseri veya adenomatöz polipleriniz varsa, gelecekte kolon kanseri riski daha yüksektir.

İnflamatuar bağırsak koşulları: Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi kolonun kronik enflamatuar hastalıkları, kolon kanseri riskinizi artırabilir.

Kolon kanseri riskini artıran kalıtsal sendromlar: Ailenizin kuşaklarından geçen genetik sendromlar kolon kanseri riskinizi artırabilir.

Ailede kolon kanseri öyküsü: Hastalığı olan bir ebeveyne, kardeşine veya çocuğuna sahipseniz kolon kanseri geliştirme olasılığınız daha yüksektir.

Düşük lifli, yüksek yağlı diyet: Kolon kanseri ve rektum kanseri, lif bakımından düşük, yağ ve kalorisi yüksek bir diyetle ilişkilendirilebilir.

Bir sedanter yaşam tarzı: Düzenli fiziksel aktivite yapmak kolon kanseri riskinizi azaltabilir.

Şeker hastalığı: Diyabet ve insülin direnci olan kişilerde kolon kanseri riski artar.

Obezite: Obez olan kişilerde, normal kilo olarak kabul edilen insanlara kıyasla kolon kanseri riski ve kolon kanserinde ölüm riski yüksektir.

Sigara: Sigara içenlerin kolon kanseri riski artabilir.

Alkol: Ağır alkol kullanımı kolon kanseri riskinizi artırır.

Aşırı Yağlı Besinler, Kolon Kanserini Tetikliyor!

Beslenme Alışkanlıklarına Dikkat Edilmeli 

Bazı vitaminler kolon kanserinde koruyucu rol oynamaktadır. Bunlar; A, C, D ve E vitaminleridir. Kolon kanserinden korunmak ya da hastalığın vücuda verdiği zararı en aza indirmek için öncelikle bol posalı, kalsiyumlu gıdalarla sağlıklı beslenmek, düzenli tuvalet alışkanlığı kazanmak, yürüyüş gibi egzersizler yapmakla bağırsak hareketleri artırılmalıdır. 

Riskin arttığı yaşlardan itibaren 5-10 yılda bir kolonoskopi yaptırmak ve yılda bir kez gaitada gizli kan bakılması gerekmektedir.

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

• Bunları gördüğünüzde, doktora gitmekten çekinmeyin!

Dışkıda kan veya bağırsak alışkanlıklarında sürekli bir değişiklik hissederseniz veya herhangi bir kolon kanseri belirtisi fark ederseniz, doktorunuzla randevu almaktan çekinmeyin. Kolon kanseri taramasından ne zaman başlayacağınız konusunda doktorunuzla konuşun.

Kılavuzlar genellikle kolon kanseri taramalarının 50 yaşında başlamasını önermektedir. Hastalığın aile öyküsü gibi başka risk faktörleriniz varsa doktorunuz daha sık veya erken tarama önerebilir.

 Erken Tanı İçin Dışkılama Alışkanlıkları Takip Edilmeli 

Kolorektal kanserin erken tanısı için bazı belirtileri takip etmek çok önemlidir. Dışkılama alışkanlığındaki değişiklikler, kabızlık ve ishal, gaitada incelme kolon kanserinin önemli göstergeleridir. Zaman zaman gaita ile birlikte kan gelmesi ve kansızlık da mutlaka incelenmesi ve ileri tetkik yapılması gereken durumlardır. 

Kolon Kanserinin En Yayıldığı Organ Karaciğerdir

Kolon kanseri ileri evrede bağırsakta tıkanmalara yol açar. İlerlemiş kolon kanserlerinde; karında ağrı, şişlik, ele kitle gelmesi, karında sıvı toplanması veya diğer organlara yapışarak aralarında fistül oluşması görülebilir. Kolon kanserlerinin en çok yayıldığı organ ise karaciğerdir. Bu nedenle karaciğerin de düzenli takip altında olması önemlidir. 

Kolon Kanserinin Tek ve En Etkili Tedavisi Cerrahidir   

Cerrahi başarılı bir şekilde yapılır ve kanserli bölge tam olarak etrafındaki lenflerle ile birlikte çıkarıldığında, hastanın yaşam süresi ve kalitesi de yükselir. Ameliyatta kalın bağırsağın kanserli bölgesi çıkarılır ve kalan bağırsak uçları tekrar birbirlerine dikilerek bağırsağın devamlılığı sağlanır. 

Son yıllarda bu ameliyatlar laparoskopik yani karın duvarından açılan deliklerden girilerek, kalın bağırsağın kanserli kısmı çıkarılmakta ve bağırsak uçları tekrar birbirine dikilmektedir. Ameliyat sonrası bazı hastalar kemoterapi tedavisi de görmektedir.