Küçük Çocuğunuz Sürekli Bir Şeyler İstediğinde Ne Yapmalısınız?

Psikolog Ayşe Güner
Yayın : 09.05.2013 - Güncelleme : 26.03.2025

Sürekli sizden bir şeyler satın almanızı isteyen bir çocuğunuz varsa bu konuda yalnız olmadığınızı bilin.. Çocuklar her zaman bir şeyler isterler; sadece bir kez değil, bazen bir alışveriş gezisindeonlarca kez... 'Hayır' demeniz işe yaramadığında, çocuğunuza yapıcı bir şekilde nasıl yanıt vereceğinizi uzmanlara sorduk. 

Bebeklikten ergenliğe kadar her yaş döneminde sürekli bir şeyler isteyen, tutturan çocuklarla artık daha sık karşılaşıyoruz. İsteklerinin neredeyse tamamı karşılansa da daha çoğunu istiyorlar. İstemenin sonu bir türlü gelmiyor ve bir süre sonra anne baba “bu çocuk çok doyumsuz oldu” demeye başlıyor. 

“Okuldan alırken benden her akşam bir sürpriz bekliyor, ne yapmalıyım?” Tanıdık geldi mi bu soru size? Bakın Psikolog Ayşe Güner pek çok anne babanın şikâyetçi olduğu bu konuya ilişkin hangi önerilerde bulunuyor. 

Küçük Çocuğunuz Sürekli Oyuncak ve Ödül İçin Size Yalvarıyor mu? 

1. Sürekli Israr Eden Çocuğa Nasıl Yaklaşmalı?

• Baş edilemez Bir Hal Almışsa Ne Yapmalısınız? 

Anne ve babaların pek çoğunun şikâyetçi oldukları bir durum. İşin aslı bu konuda çocukların pek kabahati de yok. Kuşkusuz ebeveynler de bu niyetle başlamıyorlar ama zamanla iş baş edilmez boyutlara ulaşıyor. 

Çocuklar Neden Sürekli Olarak Bir Şeyleri Tekrar Tekrar İsterler?

Bazen çocuğunuzun sürekli tekrar modundaymış gibi hissedersiniz - bitmek bilmeyen bir şekilde zamanınızı, dikkatinizi ve tabii ki eşyalarınızı isterler! Bir ebeveyn olarak, sinirinizin sizi ele geçirmesine izin vermeniz yorucu ve çok kolaydır. Yine de, çocukların siz 'hayır' dedikten uzun süre sonra bile neden sormaya devam ettiğini anlamak, hayal kırıklığınızı hafifletmeye yardımcı olabilir.

• Neden Çocuğunuz "Hayır" Yanıtınıza Rağmen Israr Eder?  

Öncelikle, her yaştan çocuk, taciz gücü olarak bilinen şeyde uzmandır. Bu, bir çocuğun, pes edene kadar istemeye devam ederek sizi bir şey satın almaya zorlama yeteneğidir.

Beş ila yedi yaşlarındaki çocuklar bunu, istedikleri bir şeyi gördüklerinde aşırı heyecanlanarak ve neden ona HEMEN sahip olamadıklarını anlamayarak, onu tekrar tekrar istemelerine yol açarak yaparlar. 

Öte yandan, ilkokul çağındaki çocuklar okul arkadaşlıkları aracılığıyla, istedikleri şeyler için akıllıca pazarlık yapmak ve tartışmak için taciz gücünü kullanmayı öğrenirler ve pazarlıklarıyla sizi yorabilirler...

Ergenler ise bu yöntemi bir adım öteye taşıyarak suçluluk gibi duygularınızla oynayan daha karmaşık argümanlarla taciz gücünü kullanırlar. 

3. Ödül Vermek Alışkanlığa Dönüştüğünde Sorun Yaratıyor

İyi alışkanlıklar kazansın, güzel şeyler öğrensin diye çoğumuz çocuklarımıza sürprizler yapmayı, ödüller vermeyi seviyoruz. Dolayısıyla bunu çocuğa öğreten ve bu işi başlatan bizler oluyoruz. Ama olay kontrolümüzden çıkınca da yine bizler şikâyet ediyoruz. En iyisi baştan itibaren çocuğu böyle bir beklenti içine sokmamak, sürprizin de, ödülün de dozunu iyi ayarlayabilmek.

Çocuğunuzu yetiştirme tarzınız ne olursa olsun, küçük yaştaki tüm çocuklar bencilliğe meyilli olduğunu bilin. Unutmayın çocuğunuz 200 liralık bir oyuncak ile 1000 liralık bir oyuncak arasındaki farkı bilemez. Bu yüzden mutlaka sahip olması gereken pahalı bir şey görürse, onun yalvarışını hemen reddetmeyin. 

Ona bunu doğum günü veya tatil istek listesine ekleyeceğinizi veya bir hafta içinde hala istiyorsa isteğini dikkate alacağınızı söyleyin. (Büyük ihtimalle o zamana kadar bunu unutacaktır.) İsteği yazarak, küçük çocuğunuz onu ciddiye aldığınızı bilecek, ancak açgözlü çocuk davranışına sıklıkla neden olan anında tatmin olma pes etme durumunu atlatmış olacaksınız.

4. Anne Baba Olarak Çocuğunuza "Hayır” Diyebilmenin Yolları 

Birçok anne baba için çocuğunun bitmek bilmeyen taleplerine “hayır” diyebilmek çok zor. Bazı ebeveynler hiç direnmeden her isteği yerine getirmeye çalışırken bazıları da direnmeye çalışır ancak çocuklarının ağlamalarına, bağırmalarına dayanamadıklarından, özellikle sosyal bir ortamda böyle bir durum yaşanıyorsa, pes ederler. Sonuçta çocuklar öyle ya da böyle isteklerini elde ederler.

Çocuğumuzun Sürekli Bir Şeyler İstemesini Nasıl Durdurabiliriz?

• İstekler ve ihtiyaçlar hakkında konuşun

Çocuklar (yaşları ne olursa olsun) istekleri ile ihtiyaçları arasındaki farkı ayırt etmekte her zaman zorluk çekerler,  bu yüzden onlara paranın sınırlı olduğunu ve yiyecek ve giyecek gibi ihtiyaç duydukları şeylere öncelik vermeniz gerektiğini hatırlatmanız gerekir. 

İstekler ve ihtiyaçlar hakkında dönüşümler yapın. Tüm çocuklar, hatta gençlerin bile istekleri ve ihtiyaçları konusunda kafaları karışabilir. bazen ikisini birbirine karıştırırlar ve isteklerinin ihtiyaçları olduğunu düşünürler. Onlarla bu konu hakkında gerçek dünya örnekleriyle ne kadar çok konuşursanız, size o kadar iyi anlayacaklardır.

• Ödüllendirmeyi Nesnelerle Değil, Faaliyetlerle Yapın

Minik yavrunuzu nesneler yerine somut olmayan ödüllerle ödüllendirmeyi düşünün ; örneğin bu hafta yatmadan önce ekstra hikayeler veya parka ekstra uzun bir gezi gibi. Böylece ödülleri otomatik olarak maddi şeylerle eş tutmaz.

Çocuğunuzu bir yardım kuruluşuna veya gönüllü projeye dahil ederek ona verme sevincini öğretebilir ve özverili davranışların içsel tatminini ilk elden deneyimlemesini sağlayabilirsiniz.

• Hediyeleri Bilinçli Bir Şekilde Verin

Çocuğunuzun isteklerine evet demek isteyeceğiniz zamanlar olacaktır; çünkü o en iyi davranışını sergilemiştir, büyük bir vergi iadesi almışsınızdır veya sadece onun gözünde bir kahraman olmak eğlencelidir. 

Eğer çocuğunuza bir hediye vermeyi planlıyorsanız, ona önceden bir hediye seçebileceğini söyleyin ve ona bu hediyeyi neden verdiğinizi açıklayın. Çocuğunuzu küçük bir hediyeyle şaşırtmak — onun istemediği bir şey — aynı zamanda minik yavrunuza tüm hediyelerin istemekle ilgili olmadığını öğretir.

• Peki Olan Olmuşsa Ne Yapmalı?

1. Sürprizin sıklığı kademeli olarak azaltılmalı.

2. Sürprizin veya hediye maddesel olmaktan çıkarılıp manevi bir paylaşım şekline dönüştürülmeli.

Çocuğunuza alacağınız çok pahalı bir hediye yerine, onunla karşılıklı olarak zevk alacağınız herhangi bir paylaşım çok daha iyi sonuçlar doğuracaktır ilişkinize.

5. Çocuğa Sınır Koymak Neden Gerekli?

Erken yaştan itibaren sınırların getirilmesi önemlidir. Çocuğun bağımsız bir birey olmaya başladığı üç yaş sınır koymaya başlamak için uygun bir yaştır. Gelişim dönemi ve kişilik özelliklerini, aile yapınızı göz önüne alarak sınırlar koyabilirsiniz.
 
Her istediğini elde edebildiğini gören çocuk “ben ne istersem yaptırırım, kimseyi dinlemek zorunda değilim, her şeyi isteyebilirim ve bunun için gerekirse ağlayıp, bağırıp, çağırabilirim” şeklinde düşünür. 
 
Sınır çocuğun kişiliğinin oluşmasını, sorumlukluk sahibi olmasını sağlar. Her istediği yapılan, hiç “hayır” cevabı duymayan çocuk gelecekte bir başkasından alacağı kararlı bir “hayır” cevabı karşısında yenilgi ve reddedilme hissi yaşayacaktır. 
 
Anne babanın oluşturduğu sınırlar çocuğu hırpalamaktan, üzmekten çok güven duygusu hissettirir. Sınır koymak güvenlik ve çocuğu yönlendirme anlamına gelir. 
 
Sınır çocuğa belli durumlarda nelerin yapılıp nelerin yapılmayacağını gösterir.  Sınır koymamak çocuğun ilgi görmediğini hissetmesine neden olur. Sınırlama getirildiğinde çocuklar ait olma hissi yaşarlar.  
 
Sınırlamaların olmaması çocuğun ileride karşılaşacağı sınır ve yasakları anlamasını, bunlara uyum göstermesini zorlaştırır.  Çocuğun bütün isteklerini karşılıyor olmak anne babaların zaman içerisinde bıkkınlık, yorgunluk, çaresizlik duygularına kapılmalarına neden olur.

• Özetle... 

Hangi yaşta olursa olsun çocuğun bulunduğu yaş döneminin özelliklerini bilmek, yaşına uygun davranışlar beklemek, bunları açık ve net şekilde çocukla paylaşmak, sınırların nedenlerini açıklamak, kararlı olduğunuzu göstermek, kriz dönemlerinde (hastalık, ölüm gibi) sınırlamalar konusunda daha hassas davranmak, yaşla birlikte beklenilen davranışların değişiklik göstermesi sonucu sınırları da yeniden oluşturmak sınır koymada dikkat edilmesi önemli konular.