Sık Sık Yaşadığınız Sindirim Sorununuzun Nedeni Bu Olabilir

Derya Eren
Yayın : 08.05.2025

Uzmanlar uyarıyor: Sindirim problemlerinin sebebi çölyak olabilir

Çölyak sağlık problemi hem çevresel hem de genetik faktörlerle oluşabiliyor. Tedavi edilmezse bağırsak kanseri riski oluşabilir

Ülkemizde buğdayı sofralarımızda çok sık kullandığımız için hemen hemen her yemekte karşılaştığımız glüten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan doğal bir protein grubudur. İçeriği sayesinde hamurun elastikiyetini sağlar ve özellikle ekmek gibi mayalı ürünlerin kabarmasına yardımcı olur bu yüzden de fırıncılık ürünlerinin vazgeçilmezidir.

Glüten içeren tam tahılların; lif, B vitaminleri ve bazı mineraller bakımından zengin olduğunu dile getiren Beslenme ve Diyet Uzmanı Derya Eren, “Bu maddenin sindirim sağlığını ve enerji metabolizmasını desteklemek gibi artı yönleri olsa da bazı kişilerde başta çölyak olmak üzere çeşitli rahatsızlıklara yol açabileceği unutulmamalı” dedi.

Yaklaşık 100 kişiden birinde ortaya çıkan çölyak hastalığının, son yıllarda görülme sıklığının arttığı biliniyor. Bu artışın sebebinin, bağışıklık sistemi ile ilgili rahatsızlıkların yaygınlaşmasıyla ilişkili olabileceğini söyleyen Beslenme ve Diyet Uzmanı Derya Eren, sindirim sorunu ve çölyak hastalığına dair önemli bilgiler verdi. 

 Uzmanlar çölyak vakalarının yaklaşık %80'inin, semptomların olmaması veya başka rahatsızlıklarla örtüşmesi nedeniyle teşhis edilemediğini veya sıklıkla yanlış teşhis edildiğini düşünüyor.

 Sindirim Sorunu Nasıl Çözülür? 

1. Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak hastalığı, glüten alımının bağışıklık sisteminin ince bağırsağa saldıran bir tepki vermesine neden olduğu bir otoimmün rahatsızlıktır. Kalıtsal bir hastalıktır, yani bu rahatsızlığa sahip olanların belirlenmesinde genetiğin büyük bir rolü vardır.

Çölyak hastalığı tedavi edilebilir olsa da tedavi edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. En az 100 kişiden 1'inde çölyak hastalığı vardır, ancak bunun da eksik bir sayım olduğu yaygın olarak anlaşılmaktadır; çünkü çölyak hastalığı olan kişilerin yalnızca %30'unun bu rahatsızlık için uygun şekilde teşhis edilip tedavi edilebilmektedir. 

Neden Sindirim Sorunu Yaşadığınızı Biliyor musunuz?

2. Çölyak Hastalığının Belirtileri Neler?

Çölyak, bağışıklık sisteminin glütene tepki göstererek ince bağırsaklara zarar verdiği otoimmün bir rahatsızlıktır ve ciddi sindirim sorunlarına sebep olur.

En yaygın belirtiler; karın ağrısı, şişkinlik, ishal, kabızlık ve kilo kaybı olsa da çocuklarda büyüme geriliği, iştahsızlık ve gelişim sorunları da dikkat çeker.

Sindirim problemleri dışında; demir eksikliği anemisi, kemik erimesi, ağız yaraları, cilt döküntüleri, halsizlik, baş ağrısı, depresyon ve adet düzensizlikleriyle de kendini gösterebilir.

Gluten nöropatisinin birkaç belirgin ve rahatsız edici semptomu vardır. Gluten nöropatisi aşağıdaki semptomlara neden olabilir:

Diğer Belirtileri:

• Ellerde, kollarda, ayaklarda ve bacaklarda güçsüzlük
• İğne batması veya keskin bıçak saplanması hissi
• karıncalanma
• Yanma
• Etkilenen bölgelerde sıkışma
• Ellerde, kollarda, ayaklarda ve bacaklarda uyuşma
• Çölyak hastalığı nöropatiden bağımsız olarak şişkinlik, ishal, mide-bağırsak rahatsızlığı, aşırı gaz, karın ağrısı, bulantı ve kusma gibi semptomlara da neden olabilir.

• Hastalık, Kimi Zaman Hiç Belirti Vermeyebilir 

Hastalığın bazı bireylerde sessiz seyredebilir. Belirti göstermeden, sadece kan testleri ve bağırsak biyopsisiyle teşhis edilebilen vakalar da mevcuttur. Bu nedenle, özellikle bu belirtilerle açıklanamayan sağlık sorunları yaşayan bireylerde çölyak hastalığı mutlaka göz önünde bulundurulmalı.

3. Çölyak Hastalığı Mutlaka Tedavi Edilmeli 

Çölyak hastaları glüten almaya devam ederlerse, bağışıklık sistemleri ince bağırsaklardaki villus adı verilen yapıları tahrip edebilir. Bu villuslar, besin emilimini sağlayan saç benzeri çıkıntılardır ve zarar gördüklerinde vücudun temel vitamin, mineral ve diğer besin maddelerini emme kapasitesi ciddi şekilde azalır.

Bunun sonucunda da demir eksikliği anemisi, D vitamini ve B12 eksikliği, kemik erimesi gibi hastalıklar ortaya çıkabilir. Ayrıca glüten tüketimi devam ederse, hastalarda ishal, karın ağrısı, kilo kaybı, halsizlik ve gaz gibi sindirim sistemi sorunları yeniden baş gösterir.

Uzun vadede bağırsak hasarı artacağı için bağırsak kanseri riski de yükselebilir. Bazı çölyak hastalarında depresyon, baş ağrısı ve cilt döküntüsü gibi glüten dışı semptomlar da gözlemlenebilir. Bu nedenle glütensiz diyete ömür boyu sadık kalmak, çölyak hastalığının yönetimi için kritik bir değere sahip. dedi.

4. Çölyak Hastalığı Olanlar Nelere Dikkat Etmeli?  

• Hastalıkla Mücadelede Beslenme Bilinci Çok Önemli 

Günümüzde çölyak hastalığının kesin bir tedavisi yok. Amerikan Pediatri Derneği’nin raporuna göre bilinen tek tedavi, ömür boyu uygulanması gereken glutensiz beslenmedir. Glutensiz diyet ile şikayetler azalır ve oluşabilecek hastalıklar ortadan kaldırılır.

Çölyak sahibi bireylere ve yakınlarına, glüten içerme olasılığı yüksek ürünler ve katkı maddeleri konusunda bilgilendirmeler yapılmalı. Bu kişiler glütensiz yiyeceklerin hazırlanması, depolanması ve saklanması konusunda ayrıntılı ve doğru bilgiye bir beslenme ve diyet uzmanı aracılığıyla ulaşmalı.

Çölyak Hastaları Günlük Yaşamlarında Bunlara Dikkat Etmeli

• Ortak Kullanılan Mutfak Aletleri İyi Temizlenmeli 

Çapraz bulaşma kısaca, yemek hazırlama aşamasında glütensiz bir gıdanın glütenle temas etmesi anlamına gelir. Bu durum az veya çok ne kadar olursa olsun glüten almaması gereken kişiler için son derece hayatidir. Çünkü miktar az olsa bile glüten bağışıklık sisteminin tepki vermesine ve bağırsakların zarar görmesine yol açabilir.

• Çölyak Hastaları Glütensiz Diyete Sadık Kalmalı

Glüten içeren ve içermeyen gıdalar; aynı kesme tahtasında hazırlanmamalı, aynı yağın içinde kızartılmamalı veya her kullanımdan sonra ortak mutfak gereçleri iyice temizlenmeli. 

Ailenizde Çölyak Hastalığı Varsa Bebeğinize Anne Sütünü Uzun Süre Vermeye Çalışın  

5. Emziren Anneler Nelere Dikkat Etmeli? 

• Ek gıdaya geçiş döneminde anne sütü kesilmemeli

Çölyak sağlık problemi hem çevresel hem de genetik faktörlerle oluşabiliyor. 

Ülkemizde olduğu gibi buğdayın çok sık kullanıldığı toplumlarda bebeklik ve çocukluk döneminde glütenle erken buluşma kaçınılmazdır. Öyle ki, bebekler ek gıdaya geçtiği anda bu maddeyle karşılaşır ve böylece bu rahatsızlığa zemin hazırlanır.

Bu yüzden ek gıdaya geçiş aşamasında anne sütü alımının kesilmemesi, çölyak gibi hastalıkların riskini önemli ölçüde azaltacağı için çok önemli. Hastalığın nedenleri arasındaki bir diğer önemli faktör ise, fast food gibi karbonhidratı yüksek hazır besinlerin ve katkı maddeleri içeren ürünlerin sık tüketiminden oluşan kötü beslenme alışkanlarıdır.

6. Çölyak Hastalığından Şüpheleniyorsanız Ne Yapmalısınız?

Çölyak hastalığı periferik nöropatinin bir nedeni olabilir. Gluten nöropatisi olanlar için, sıkı bir glutensiz diyet uygulamak semptomların ilerlemesini yavaşlatabilir veya hatta zamanla ağrıyı hafifletebilir.

Gluten hassasiyetinizin olabileceğinden şüpheleniyorsanız, gluten duyarlılığı testi yaptırmak ve glutensiz bir yaşam tarzı hakkında görüşmek için, alanında uzman bir hekime danışabilirsiniz.